20/04/2024 09:47Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi Vanachi vào 01/10/2018 22:23
Nguyên tác
踏青過後寒食前，
見月上弦還下弦。
惟對篁松聽刻漏，
不勞詩句詠貪泉。
休將世路悲塵事，
暗喜風光似昔年。
今日鑪錘用真宰，
一生杯酒在神仙。
Phiên âm
Đạp thanh[1] quá hậu hàn thực[2] tiền,
Kiến nguyệt thượng huyền[3] hoàn hạ huyền[4].
Duy đối hoàng tùng thính khắc lậu[5],
Bất lao thi cú vịnh Tham tuyền[6].
Hưu tương thế lộ bi trần sự,
Ám hỉ phong quang tự tích niên.
Kim nhật lư chuỳ[7] dụng chân tể[8],
Nhất sinh bôi tửu tại thần tiên.Dịch nghĩa
Sau tiết đạp thanh, còn chưa đến tiết hàn thực,
Đã ngắm trăng thượng huyền rồi lại ngắm trăng hạ huyền.
Duy chỉ đứng trước bụi tre, khóm tùng đếm từng giờ khắc,
Đâu cần mệt mỏi làm mấy câu vịnh suối tham để tỏ lòng mình.
Đừng vì đường đời gian nan mà buồn chuyện phong trần,
Nên âm thầm mừng cho quang cảnh còn được như năm cũ.
Ngày nay việc chính sự cũng chỉ mong nhờ ở ý trời,
Một đời ta gửi vào chén rượu, say sưa vui vẻ khác gì thần tiên.Bản dịch của Nguyễn Đức Toàn (II)
Qua tết đạp thanh hàn thực liền,
Thấy trăng thượng huyền rồi hạ huyền.
Trước khóm cây thưa đếm từng khắc,
Chẳng phiền thi cú vịnh tham tuyền.
Đường đời gian khó thêm phiền muộn,
Mừng thầm phong cảnh chẳng như tiền.
Hôm nay quyền chính thay quan mới,
Cuộc đời vui rượu mới là tiên.
Các câu được trích từ:
- Câu 1. Hàn Ác, Tam nguyệt (câu 2)
- Câu 2. Lục Quy Mông, Biệt thự hoài quy (câu 4)
- Câu 3. Hàn Ác, Cấm trung tác (câu 3)
- Câu 4. Lục Quy Mông, Phụng hoạ ký Dương xá nhân (câu 8)
- Câu 5. Trương Mật, Đề Hoa Nghiêm tự mộc tháp (câu 5)
- Câu 6. Vi Trang, Trường An thanh minh (câu 8)
- Câu 7. Tiết Phùng, Thượng Lại bộ Thôi tường công (câu 7)
- Câu 8. Đàm Dụng Chi, Ký Tả tiên bối (câu 8)
[1] Đầu xuân tiết thanh minh đi chơi xuân gọi là đạp thanh.
[2] Tết 3 tháng 3, ăn đồ nguội để tưởng nhớ Giới Tử Thôi.
[3] Hiện tượng tròn, khuyết của mặt trăng, theo nông lịch vào khoảng ngày 7, 8 mỗi tháng từ mặt đất nhìn lên mặt trăng chỉ có một nửa ánh sáng hướng về tây gọi là thượng huyền.
[4] Mỗi tháng trước hoặc sau ngày 23 gọi là hạ huyền.
[5] Một dạng đồng hồ nước thời xưa, dùng để xem thời gian.
[6] Tương truyền nằm ở phía tây bắc huyện Nam Hải, tỉnh Quảng Đông. Đời Tấn có Ngô Ẩn Chi là người liêm khiết, Hoàn Huyền muốn thay đổi lệ tục cõi Lĩnh Nam, dùng Ẩn Chi làm Quảng Châu thứ sử. Suối Tham tuyền cách châu đó 20 dặm. Các bậc phụ lão truyền rằng ai uống nước suối đó thì là người liêm khiết cũng thành tham lam. Ẩn Chi bèn đến suối đó múc nước mà uống nhân làm thơ tỏ chí mình, tiết tháo lại càng cao.
[7] Dụ chỉ việc rèn đúc tạo nên vật dụng, về sau ám chỉ lò tạo hoá đúc tạo nên muôn vật hoặc chỉ việc nắm chính sự.
[8] Trời là chân thể của vạn vật, nên gọi trời là chân tể.