24/04/2024 10:44Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Tây Sơn
Đăng bởi hongha83 vào 23/03/2013 09:35
Nguyên tác
駑鈍年來許國身，
馳驅夜夜豈嫌頻。
艱貞非乏辛甘劑，
吉利全憑賦與鈞。
畜有履時須養正，
損逢益處便回春。
賢言疚疾恆生惠，
樽節清修是保真。
Phiên âm
Nô độn niên lai hứa quốc thân,
Trì khu dạ dạ khởi hiềm tần.
Gian trinh phi phạp tân cam tễ,
Cát lợi toàn bằng phú dữ quân.
Súc hữu lý thì[1] tu dưỡng chính,
Tổn phùng ích xứ[2] tiện hồi xuân.
Hiền ngôn cứu tật hằng sinh huệ,
Tôn tiết thanh tu thị bảo chân.Dịch nghĩa
Thân hèn bấy nay đem ra giúp nước
Đêm đêm giong ruổi, đâu dám ngại ngần
Trong gian nan, không thiếu tễ thuốc cay ngọt
Điều tốt lành thuận lợi, thảy nhờ trời ban cho
Ốm xong sẽ khoẻ, nên nuôi cho lòng ngay thẳng
Hao mà được bù, cảnh xuân ắt sẽ trở về
Lời Thánh hiền: Ốm lâu thường sinh ra sáng suốt
Điều độ, giữ mình thanh đạm, là bài thuốc trường sinhBản dịch của Lâm Giang
Thân hèn giúp nước bấy nhiêu năm
Giong ruổi ngày đêm chẳng ngại ngần
Cay đắng gian nan, thang thuốc đắng
Tốt lành thuận lợi, thảy trời ban
Ốm xong sẽ khoẻ, lòng ngay thẳng
Hao lại được bù, ắt cảnh xuân
Thánh dạy: Ốm lâu sinh sáng suốt
Giữ mình thanh đạm, vẹn mười phân
Nguyên chú: Về đến Lâm Tương bị bệnh cảm hàn, đi suốt ngày đêm không nghỉ, viên trưởng tổng là Trưởng Thanh Dương biết làm thuốc xem bệnh điều trị cho và tự mình kiêng khem ăn uống, về đến Quế Lâm thì khỏi.
[1] Ốm xong sẽ khoẻ. “Súc”, “lý”, tức là quẻ tiểu súc và quẻ lý là hai quẻ đi liền nhau trong “Kinh dịch”. Quẻ tiểu súc tượng trưng cho việc “cương nhún nhu”, trong bài này chỉ việc người khoẻ bỗng ốm. Quẻ lý tượng trưng cho việc “nhu lại trở thành cương”, trong bài này chỉ việc người ốm lại khoẻ.
[2] Hao mà được bù. “Tổn” và “ích” là hai quẻ đi liền nhau trong Kinh dịch. Quẻ tổn chỉ sự hao tổn, giảm bớt. Quẻ ích chỉ sự bồi bổ, bù đắp, thêm vào. Trong bài này chỉ việc người ốm sức lực hao tổn nếu được bồi bổ tốt sẽ lại được lành mạnh như xưa.