Ngũ cầm ngôn - Đề hồ lô

五禽言－提壺盧

Bài này tuyển từ Thái thương đề mê tập quyển 9. Thơ lời chim bắt đầu từ Đường, thịnh vào Tống, đầu tiên toàn nghĩ để mô tả tiếng chim, nên dựa vào ý nghĩa của mặt chữ mà suy diễn rộng ra. Như vịnh chim tử quy (chim cuốc). tiếng kêu là “Bất như quy khứ”, thơ liền lập ý là “quy”. “Đề hồ lô” ở đây, tức tiếng kêu của chim đề hồ. Chim này “thân lốm đốm, to bằng con diều hâu, mỏ khoằm tiếng trong” (Vương Chất, Lâm tuyền kiết khế). Song cái mà nhà thơ vịnh, chẳng khi nào đề cập đến hình dáng, thói quen của chim, mà chỉ dựa vào tiếng kêu “đề hồ” để mô tả. Tóm lại, thơ lời chim trước nay toàn để chơi. Bài này thì khác tác giả liên hệ đến hiện thực của xã hội đương thời, chỉ ra “Giục người mua rượu có đâu mà vào”. Trăm họ, kể cả cơm cũng không được ăn no, làm gì có đủ gạo để nấu rượu.

[1] Tên đặt cho sao của thiên văn học ngày xưa, lại có tên là sao năm. Sao năm đi một vòng trời hết 12 năm, cho nên có thể dựa vào chỗ của sao năm trên đường hoàng đạo để tính năm và là tên của năm. Thái Tuế ở Dậu tức là năm Dậu. Ngạn ngữ có câu: “Thái Tuế ở Dậu xin nước được rượu; Thái Tuế ở Tỵ, bán vợ đợ con”.
[2] Chỉ chung đồ uống. Ở đây tương và tửu đối nhau, tương rẻ còn tửu đắt “Vấn tương hoàn đắc tửu”. Ý là nhà dân có dư lương, năm được mùa.