26/04/2024 19:35Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Kinh thi; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Chu
Đăng bởi Vanachi vào 19/12/2006 20:55
Nguyên tác
我徂東山、
慆慆不歸。
我來自東、
零雨其濛。
果臝之實、
亦施于宇。
伊威在室、
蠨蛸在戶。
町曈鹿場、
熠燿宵行。
不可畏也、
伊可懷也。
Phiên âm
Ngã tồ Đông Sơn,
Thao thao bất quy.
Ngã lai tự đông,
Linh vũ kỳ mông.
Quả loã chi thực,
Diệc dị vu vũ.
Y uy tại thất,
Tiêu tiêu tại hộ.
Đình thoản lộc trường,
Dực diệu tiêu hàng.
Bất khả uý dã,
Y khả hoài dã.Dịch nghĩa
Ta đi đánh giặc ở Đông Sơn
Lâu rồi mà không trở về
Ta từ phía đông mà đến
Mưa rơi lác đác
Trái dây dưa quả loã
Cùng thấy kết lan ra ở dưới đất bên nhà
Con bọ đất thì thấy khắp trong nhà
Con nhện thì giăng lưới ngang cửa
Hẻm bên nhà thì hươu nai dùng làm lối đi
Con giời thì bò sáng lập loè
Đi xa lâu ngày, nhà cửa hoang tàn như thế thật đáng sợ thay
Ta cũng chỉ có thể tưởng nhớ mà thôi.Bản dịch của Tạ Quang Phát
Giặc Đông Sơn ta đi đến đánh
Mà không về chợt tính lâu thay
Từ đông trở bước lại đây
Đường về lác đác mưa bay lạnh lùng
Dưa quả lõa kết thòng những trái
Đất bên nhà đã thấy mọc đầy
Khắp nhà bọ đất nhủi đầy
Nhện thì giăng lưới ở ngay cửa vào
Hẻm thì hươu bấy lâu làm lối
Sáng lập lòe trong tối những giời
Hoang tàn như thế kinh người
Thì đành tưởng nhớ để rồi về thăm.
Chú giải của Chu Hy
Chương này thuộc phú
Quả loã: cây quát lâu (một loại dây bò có trái như trái dưa, có hột dùng ép lấy dầu, gốc cây có thể chế làm phấn trắng như tuyết).
Dị: mọc lan ra. Dây quả loã mọc lan ở dưới bên nhà.
Y uy: con thử phụ, con bọ đất (ưa nhủi trong đất ẩm thấp dưới gốc tường). Trong nhà không quét sạch thì có con ấy.
Tiêu tiêu: Con nhện nhỏ, trong nhà không có người thì nó giăng lưới khắp nơi.
Đình thoản: Khoảng đất ven bên nhà, không có người thì hươu nai lấy đó làm sân để qua lại.
Dực diệu: sáng lập loè
Tiêu hàng: Con giời, giống như con tằm, bó đi trong ban đêm, dưới cổ có ánh sáng như đom đóm.
Bốn câu ở đầu chương nói về việc đi và về khó nhọc. Đi đánh giặc ở ngoài đã lâu cho nên ở mỗi chương đều có nhắc lại, để thấy lòng cảm nhớ thâm thiết của người.
Bèn nói rằng: Ta bận đánh giặc ở phía đông mà nhà cửa hoang phế đến nỗi như thế, cũng đáng sợ thay! Nhưng há lại đáng sợ mà không trở về hay sao? Ta cũng chỉ có thể tưởng nhớ mà thôi. Đây là thuật lại lòng nhớ nhà khi trở về mà chưa đến.