26/04/2024 07:50Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Trung Đường
Đăng bởi Vanachi vào 09/03/2008 10:22
Nguyên tác
皇帝嗣寶歷，
元和三年冬。
自冬及春暮，
不雨旱爞爞。
上心念下民，
懼歲成災凶。
遂下罪己詔，
殷勤告萬邦。
帝曰予一人，
繼天承祖宗。
憂勤不遑寧，
夙夜心忡忡。
元年誅劉辟，
一舉靖巴邛。
二年戮李錡，
不戰安江東。
顧惟眇眇德，
遽有巍巍功。
或者天降沴，
無乃儆予躬？
上思答天戒，
下思致時邕。
莫如率其身，
慈和與儉恭。
乃命罷進獻，
乃命賑饑窮。
宥死降五刑，
已責寬三農。
宮女出宣徽，
廄馬減飛龍。
庶政靡不舉，
皆出自宸衷。
奔騰道路人，
傴僂田野翁。
歡呼相告報，
感泣涕沾胸。
順人人心悅，
先天天意從。
詔下才七日，
和氣生沖融。
凝為悠悠雲，
散作習習風。
晝夜三日雨，
凄凄復蒙蒙。
萬心春熙熙，
百谷青芃芃。
人變愁為喜，
歲易儉為丰。
乃知王者心，
憂樂與眾同。
皇天與后土，
所感無不通。
冠佩何鏘鏘，
將相及王公。
蹈舞呼萬歲，
列賀明庭中。
小臣誠愚陋，
職忝金鑾宮。
稽首再三拜，
一言獻天聰：
君以明為聖，
臣以直為忠；
敢賀有其始，
亦愿有其終。
Phiên âm
Hoàng đế tự Bảo Lịch,
Nguyên Hoà tam niên đông.
Tự đông cập xuân mộ,
Bất vũ hạn trùng trùng.
Thướng tâm niệm hạ dân,
Cụ tuế thành tai hung.
Toại hạ tội kỷ chiếu,
Ân cần cáo vạn bang.
Đế viết dư nhất nhân,
Kế thiên thừa tổ tông.
Ưu cần bất hoàng ninh,
Túc dạ tâm sung sung.
Nguyên niên tru Lưu Tích,
Nhất cử tĩnh Ba Cùng.
Nhị niên lục Lý Kỳ,
Bất chiến an Giang Đông.
Cố duy miễu miễu đức,
Cự hữu nguy nguy công.
Hoặc giả thiên giáng lệ,
Vô nãi cảnh dư cung?
Thượng tư đáp thiên giới,
Hạ tư trí thì ung.
Mạc như suất kỳ thân,
Từ hoà dữ kiệm cung.
Nãi mệnh bãi tiến hiến,
Nãi mệnh chẩn cơ cùng.
Hựu tử giáng ngũ hình,
Dĩ trách khoan tam nông.
Cung nữ xuất Tuyên Huy,
Cứu mã giảm phi long.
Thứ chính mị bất cử,
Giai xuất tự thần trung.
Bôn đằng đạo lộ nhân,
Ủ lũ điền dã ông.
Hoan hô tương cáo báo,
Cảm khấp thế triêm hung.
Thuận nhân nhân tâm duyệt,
Tiên thiên thiên ý tòng.
Chiếu hạ tài thất nhật,
Hoà khí sinh xung dung.
Ngưng vị du du vân,
Tán tác tập tập phong.
Trú dạ tam nhật vũ,
Thê thê phục mông mông.
Vạn tâm xuân hy hy,
Bách cốc thanh ngải ngải.
Nhân biến sầu vi hỉ,
Tuế dịch kiệm vi phong.
Nãi tri vương giả tâm,
Ưu lạc dữ chúng đồng.
Hoàng thiên dữ hậu thổ,
Sở cảm vô bất thông.
Quan bội hà thương thương,
Tướng tướng cập vương công.
Đạo vũ hô vạn tuế,
Liệt hạ minh đình trung.
Tiểu thần thành ngu lậu,
Chức thiểm Kim Loan cung.
Khể thủ tái tam bái,
Nhất ngôn hiến thiên thông:
Quân dĩ minh vi thánh,
Thần dĩ trực vi trung;
Cảm hạ hữu kỳ thuỷ,
Diệc nguyện hữu kỳ chung.Bản dịch của Ngô Văn Phú
Đức vua nối Bảo Lịch,
Nguyên Hoà thứ ba, đông.
Từ đông đến xuân muộn,
Đất hạn, trời như nung.
Bởi lòng thương dân khổ,
Sợ năm thành tai, hung.
Bèn nhận lỗi, hạ chiếu,
Muôn nước hãy nghe cùng.
Vua nói: Ta một kẻ,
Thay trời nối tổ tông.
Lo âu lòng canh cánh,
Ngày đêm luôn bồn chồn.
Đầu năm giết Lưu Tích,
Một lần, yên Ba Cùng.
Năm sau chém Lý Kỳ,
Không đánh, bình Giang Đông.
Gắng giữ gìn đức mỏng,
Nhằm vọi vọi nêu công.
Hoặc trời đã giáng ách,
Hoặc trời định khuyên răn.
Ý trời, trên muốn đáp,
Tiết đẹp, dưới báo ân.[1]
Chi bằng ta tự nguyện,
Cung kính, nhân, kiệm, cần...
Truyền bỏ thói dâng tiến,
Chẩn cứu kẻ đói, cùng.
Khoan chết, giảm hình án,
Giảm tô thuế việc nông.
Cung Tuyên, bớt cung nữ,
Ngựa quý thôi chẳng màng.
Bớt xa hoa, giản chính,
Tiền vua, lo việc dân.
Người trên đường hối hả,
Lão nông lưng rạp còng.
Nghe tin đều hể hả,
Cảm động rồi khóng ròng.
Thuận lòng người, người chuộng,
Thuận trời, trời sẽ thương.
Mới bảy ngày xuống chiếu,
Trời râm, đất dịu dần.
Mây mưa dần tụ lại,
May tan, gió ruổi rong.
Ba ngày liền, mưa lớn,
Rào rào nước xối tuôn.
Lòng xuân bao hớn hở,
Trăm giống lúa xanh rờn.
Chuyển buồn thành rạng rỡ,
Chuyển thiếu thành ung dung.
Mới hay đấng vương giả,
Với dân, biết hoà đồng.
Khiến hoàng thiên, hậu thổ,
Cảm động, khốn rồi thông.
Mũ ngọc reo rủng xoẻng,
Văn võ bậc vương công.
Reo múa hô muôn tuổi,
Sân rồng vui lạy mừng.
Tiểu thần thân hèn mọn,
Được coi điện Kim Loan.
Dập đầu lạy ba lạy,
Dâng lời lên minh quân.
Vua lấy minh làm thánh,
Tôi lấy thẳng làm trung.
Trước tiên dâng lời chúc,
Sau nữa nguyện hết lòng.
[1] Bản in thiếu 2 câu trong bài dịch, xin tự ý dịch bổ sung.