Phỏng Diệu Sơn động chi tác

訪妙山洞之作

Động Diệu Sơn tức hang Màu, ở huyện Cẩm Thuỷ, Thanh Hoá. Đại Việt sử ký tục biên chép “Năm Canh Dần (1770), chúa Trịnh Sâm vào phía Tây, tuần hành xứ Thanh Hoá, sửa lăng miếu, xem núi sông, coi trấn ở, xét quan lại, thăm hỏi ẩn tình của dân, khen thưởng các quân...” Bài thơ được làm trong thời gian này, và được khắc trên vách đá ở động. Bài thơ cũng được chép trong các sách Hoàng Việt địa dư chí, Lịch triều hiến chương loại chí (Phan Huy Chú), Thanh Hoá kỷ thắng (Hoàng Mậu, Lê Bá Đằng), Trịnh gia chính phả (Trịnh Như Tấu).

Tiêu đề và nội dung ở trên do học giả Hương Nao đọc từ bản khắc trên vách động Diệu Sơn.

Bản căn cứ theo Lịch triều hiến chương loại chí:

天將虛室石巑岏，
妙跡仍傳在此間。
一竅深藏千古井，
半窻低憾九廻灘。
華鯨覺夢雲中響，
石象安禪雪後班。
海宇正逢清帖會，
毫端收拾錦江山。

Thiên tương hư thất thạch toàn ngoan,
Diệu tích nhưng truyền tại thử gian.
Nhất khiếu thâm tàng thiên cổ tỉnh,
Bán song đê hám cửu hồi than.
Hoa kình giác mộng vân trung hưởng,
Thạch tượng an thiền tuyết hậu ban.
Hải vũ chinh phùng thanh thiếp hội,
Hào đoan thu thập cẩm giang san.

Bản căn cứ theo Hoàng Việt địa dư chí:

天將虛室石巑岏，
妙跡仍傳在世間。
一竅深藏千古井，
半窻低憾九廻灘。
華鯨夢覺雲中響，
石象安排雪後鞍。
海宇正逢清帖會，
毫端收拾錦江山。

Thiên tương hư thất thạch toàn ngoan,
Diệu tích nhưng truyền tại thế gian.
Nhất khiếu thâm tàng thiên cổ tỉnh,
Bán song đê hám cửu hồi than.
Hoa kình mộng giác vân trung hưởng,
Thạch tượng an bài tuyết hậu an.
Hải vũ chinh phùng thanh thiếp hội,
Hào đoan thu thập cẩm giang san.

Nguồn:
1. Hương Nao, “Đã phát hiện được tác giả có bút danh Nhật Nam nguyên chủ, đề dưới nhiều bài thơ, đại tự chữ Hán, khắc trên vách đá ở các thắng cảnh của Thanh Hoá và Ninh Bình”, Tạp chí Văn hoá Nghệ An, ngày 25-9-2019
2. Góc nhìn sử Việt: Tĩnh Đô Vương và Đoan Nam Vương, NXB Hồng Đức, 2015