25/04/2024 03:11Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 06/04/2014 21:26
Nguyên tác
人本天仙謫，
霓裳詠最工。
清平三疊弄，
雅頌一般同。
珊樹森蓬島，
銀簧徹蕊宮。
前身香案吏，
回首碧沙籠。
此曲宜天上，
雲人在月中。
青霄音仔細，
碧落韻丁東。
玉筍班初接，
瑤池臺亦終。
登瀛原有分，
瓊珮向玲瓏。
Phiên âm
Nhân bản thiên tiên trích,
Nghê thường vịnh tối công.
Thanh bình[1] tam điệp lộng,
Nhã Tụng[2] nhất ban đồng.
San thụ sâm Bồng Đảo,
Ngân hoàng triệt Nhị cung[3].
Tiền thân hương án lại[4],
Hồi thủ bích sa lung[5].
Thử khúc nghi thiên thượng,
Vân nhân tại nguyệt trung.
Thanh tiêu âm tử tế,
Bích lạc vận đinh đông.
Ngọc duẩn ban[6] sơ tiếp,
Dao Trì[7] đài diệc chung.
Đăng Doanh[8] nguyên hữu phận,
Quỳnh bội hướng linh lung.Bản dịch của Điệp luyến hoa
Người vốn tiên giáng thế
Nghê thường một khúc thông
Ba điệu thanh bình lặp
Nhã Tụng đáng so cùng
San hô đầy Bồng Đảo
Tre ngà khắp Nhị cung
Tiền thân quan thờ cúng
Quay đầu lụa thơ lồng
Khúc tựa từ trời xuống
Người mây rõ bóng trăng
Thanh âm vang trời thẳm
Thánh thót giữa khoảng không
Tiếp đón như măng ngọc
Dao Trì đến sau cùng
Lên tiên nguyên có phận
Ngọc đeo tiếng rộn ràng
Tiêu đề lấy từ thơ của Lý Thương Ẩn: "Tằng ký Đại La thiên thượng sự, Chúng tiên đồng nhật vịnh nghê thường" (Từng nhớ chuyện trên trời Đại La, Các tiên cùng hát khúc "Nghê thường").
[1] Tức "Thanh bình điệu" của Lý Bạch, gồm 3 bài.
[2] Hai phần trong Kinh thi.
[3] Gọi tắt của Nhị Châu cung, nơi ở của thần tiên.
[4] Dựa theo thơ của Nguyên Chẩn: "Ngã thị Ngọc Hoàng hương án lại, Trích cư do đắc cận Bồng Lai" (Ta giữ chức hương án thơm của Ngọc Hoàng; Do bị lỗi phải về đây nhưng được gần Bồng Lai). Hương án là bàn cao để đặt lư hương đèn nến, thường dùng trong thờ cúng.
[5] Lồng trong lụa biếc. Tích Vương Bá cuối đời Đường thuở nhỏ côi cút bần hàn, tới giúp việc cho một ngôi chùa ở Dương Châu, cùng ăn với nhà sư, bị nhà sư ghét bỏ, đến bữa ăn xong mới đánh chuông gọi. Bá vừa thẹn vừa bực, đề hai câu thơ lên vách chùa rồi bỏ đi, trong đó có câu "Tàm quý đồ lê phạn hậu chung" (Hổ thẹn thấy thầy ăn xong mới đánh chuông). Sau Bá đỗ tiến sĩ, làm tới Tể tướng. Sau 30 năm rời chùa, ông trấn thủ Dương Châu, đến thăm chùa cũ, thấy thơ mình được trang trọng lồng trong lụa mỏng biếc, bèn đề thêm hai câu tiếp theo: "Tam thập niên lai trần phất diện, Nhi kim thuỷ đắc bích sa lung" (Ba mươi năm qua bụi phẩy đầy mặt, Mà nay được thấy lụa mỏng biếc lồng). "Bích sa lung" chỉ vật cũ được trân trọng gìn giữ, ở đây ý nói cách trích tiên nhớ lại thời kỳ làm "hương án lại".
[6] Tích Tưởng Ngưng đời Đường đỗ tiến sĩ, tướng mạo tốt đẹp nên có hiệu là "Ngọc duẩn ban" (cùng hạng với măng ngọc), mỗi lần đến nhà các bạn trong triều đều được đón tiếp trọng vọng, coi như đem lại điều tốt lành.
[7] Chỉ nơi ở của thần tiên.
[8] Doanh tức Doanh Châu, nơi tiên ở. "Sử ký" ghi lời của Từ thị nói ngoài biển có 3 núi thần là Bồng Lai, Phương Trượng, Doanh Châu, là nơi ở của tiên.