28/03/2024 20:45Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Hàn lâm độc thư ngôn hoài trình tập hiền chư học sĩ
翰林讀書言懷呈集賢者學士

Tác giả: Lý Bạch - 李白

Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 04/03/2015 07:23

 

Nguyên tác

晨趨紫禁中,
夕待金門詔。
觀書散遺帙,
探古窮至妙。
片言苟會心,
掩卷忽而笑。
青蠅易相點,
白雪難同調。
本是疏散人,
屢貽褊促誚。
雲天屬清朗,
林壑憶游眺。
或時清風來,
閒倚欄下嘯。
嚴光桐廬溪,
謝客臨海嶠。
功成謝人間,
從此一投釣。

Phiên âm

Thần xu tử cấm trung,
Tịch đãi Kim Môn[1] chiếu.
Quan thư tán di trật,
Thám cổ cùng chí diệu.
Phiến ngôn cẩu hội tâm,
Yểm quyển hốt nhi tiếu.
Thanh dăng dị tương điểm,
“Bạch tuyết[2]” nan đồng điệu.
Bản thị sơ tản nhân,
Lũ di biển xúc tiếu.
Vân thiên thuộc thanh lãng,
Lâm hác ức du thiếu.
Hoặc thời thanh phong lai,
Nhàn ỷ lan hạ khiếu.
Nghiêm Quang[3] đồng lư khê,
Tạ Khách[4] lâm hải kiều.
Công thành tạ nhân gian,
Tòng thử nhất đầu điếu.

Dịch nghĩa

Buổi sáng đi mau tới tử cấm thành,
Buổi chiều chờ chiếu chỉ tới viện Kim Môn.
Mở túi tàng trữ lấy sách ra đọc,
Thấy chữ cổ xưa, ý sâu xa.
Nửa chữ cũng không nhập tâm được,
Gấp sách lại chợt cười khan.
Ruồi nhặng xanh dễ nhơ bẩn như nhau,
Khó mà cùng nhịp với bài ca “Bạch tuyết”.
Ta vốn là người hời hợt phóng túng,
Nhưng vẫn thường bị cười chê là nhỏ mọn.
Trời mây u ám vừa trong sáng,
Làm ta nhớ lại những chuyến rong chơi ngắm núi rừng.
Hoặc lúc gió mát vừa thổi tới,
Ta dựa lan can mà kêu lên sảng khoái.
Ta ngưỡng mộ Nghiêm Quang với túp lều bên cây ngô đồng nơi bờ suối,
Tạ Khách trên núi cao nơi góc biển.
Được làm trong viện hàn lâm coi như công thành rồi, nên từ tạ chỗ có đông người,
Sau đó làm người câu cá bên suối vắng.

Bản dịch của Nguyễn Minh

Sáng đi đến tử cấm thành ngay,
Chiều đợi chiếu Kim Môn viện dài.
Mở túi tàng thư tìm sách đọc,
Chữ xưa ý nghĩa cao sâu thay.
Nhập tâm, nửa chữ không vào nổi,
Gấp sách cười khan vậy đó thôi.
Cái đám nhặng ruồi đều bẩn thỉu,
Bài ca "Bạch tuyết" chẳng hoà vui.
Đơn sơ, phóng túng như ta vậy,
Thường vẫn bị cười nhạo nhỏ nhoi.
Mây tịnh trời thanh vừa hẳn đấy,
Nhớ nhung rừng núi thuở rong chơi.
Hoặc khi gió mát vừa lan tới,
Đứng tựa lan can sảng hét dài.
Mơ túp lều Nghiêm Quang mé suối,
Khách nhà họ Tạ biển non khơi.
Công thành, từ tạ nhân gian rộn,
Sau đấy ngồi câu cá thảnh thơi.
Lý Bạch viết bài này khoảng năm 743. Lúc đó, nhờ Ngô Quân tiến cử, ông được Đường Huyền Tông ban chức hàn lâm cung phụng. Ông cũng muốn đem tài sức mình ra giúp vua, nhưng Huyền Tông đang mê đắm Dương Quý Phi không thiết gì đến việc nước nữa. Bản tính ông lại thích tự do phóng túng nay gò bó trong cung đình phép tắc, ông làm bài này nói chí mình. Ít lâu sau ông xin từ quan. Vua chuẩn tấu và còn ban nhiều vàng bạc...

[1] Tên gọi khác của Hàn lâm viện.
[2] Tức Dương xuân bạch tuyết, một ca khúc ca ngợi hiền nhân quân tử.
[3] Nghiêm Quang (37 tr.CN - 43), một danh sĩ đời Hán, không ham phú quý. Nguyên ông là bạn học rất thân của Lưu Tú. Sau Lưu Tú diệt được Vương Mãng, khôi phục lại nhà Đông Hán, lên ngôi hoàng đế. Tú mời Quang về triều làm quan hưởng phú quý, nhưng Quang từ chối, cứ ngồi câu cá nơi ghềnh đá, sống đời thanh đạm cho tới khi qua đời.
[4] Tạ Linh Vận 謝靈運 (385-433), thi nhân đời Lục triều, đề tài thường là thú vui du ngoạn sông hồ mây khói. Ông lúc nhỏ được gửi nuôi dưỡng tại đạo quán của Đỗ Quý 杜炅 ở Tiền Đường nên có tiểu danh là Khách nhi 客兒, hay Tạ Khách 謝客.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Lý Bạch » Hàn lâm độc thư ngôn hoài trình tập hiền chư học sĩ