25/04/2024 06:23Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Nguyên Phố đệ tứ thập nhất sơ độ
沅圃弟四十一初度

Tác giả: Tăng Quốc Phiên - 曾國藩

Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thanh
Đăng bởi tôn tiền tử vào 14/12/2020 10:38

 

Nguyên tác

左列鍾銘右謗書,
人間隨處有乘除。
低頭一拜屠羊說,
萬事浮雲過太虛。

Phiên âm

Tả liệt[1] chung minh[2] hữu báng thư[3],
Nhân gian tuỳ xứ hữu thừa trừ[4].
Đê đầu nhất bái đồ dương Thuyết[5],
Vạn sự phù vân quá thái hư[6].

Bản dịch của phanlang @www.tvvn.org

Công cao vẫn chịu nhiều lời,
Luật thừa trừ khắp mọi nơi mọi bề.
Phục thay chàng bán thịt dê,
Đời như mây nổi trở về hư không.
Nguyên Phố là em trai thứ chín của Tăng Quốc Phiên, tên là Tăng Quốc Thuyên 曾国荃, tự Nguyên Phố, là một tướng nổi tiếng thời Vãn Thanh. Năm 1864, Thuyên đánh chiếm lại được Nam Kinh, tiêu diệt dư đảng Thái Bình Thiên Quốc, được giữ trọng binh và phong quan chức lớn. Qua bài này, Phiên muốn khuyên em nên cẩn thận trong quan trường, đừng ỷ có công lao lớn mà kiêu căng xem thường đồng liêu, phải khiêm cung nhún nhường với tất cả mọi người. Công danh cũng như mây nổi, có đó rồi mất đó, đừng phí hao quá nhiều công sức mà theo đuổi, tất cả mọi việc đã được bày trí an định rồi.

[1] Phía bên trái bàn làm việc của vua, là nơi để các loại văn thư trong đó phần nhiều là tấu chương khen thưởng công lao của các quan. Trái với tả liệt là hữu liệt, phía bên phải để các thư từ phê bình chê bai gièm xiểm.
[2] Những bài văn viết trên chuông, hầu hết kể công lao các đại thần.
[3] Thư các quan trình tấu lên vua nhằm gièm pha, chê bai người nào đó.
[4] Luật bù trừ, chỉ mọi việc không có gì tuyệt đối cả, được rồi phải mất, thịnh rồi sẽ suy, vinh rồi nhục v.v...
[5] Chỉ người bán thịt dê ở kinh đô nước Sở. Khi quân Ngô (Hạp Lư, Tôn Vũ, Ngũ Tử Tư chỉ huy) đánh chiếm nước Sở, Sở Chiêu Vương 楚昭王 bỏ chạy, người mổ dê tên Thuyết cũng chạy theo, trên đường lánh nạn đã giúp vua Sở được nhiều việc. Sở Chiêu Vương phục quốc, khen thưởng các quan theo hộ giá, đến phiên Thuyết, Thuyết nói các quan có mưu trí, vũ dũng đánh lui được quân Ngô, khen thưởng là rất đúng. Riêng Thuyết chỉ là kẻ ngu phu không có công lao gì cả nên nếu được cấp quan chức là làm mất sự công bình, nghiêm trang của luật lệ nước Sở. Vì vậy Thuyết không nhận khen thưởng mà chỉ muốn đất nước được bình an phát triển để Thuyết tiếp tục nghề mổ dê là đúng tâm nguyện mình.
[6] Chỉ không gian, vũ trụ.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Tăng Quốc Phiên » Nguyên Phố đệ tứ thập nhất sơ độ