25/04/2024 23:19Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Bắc Tống, Liêu
Đăng bởi tôn tiền tử vào 02/10/2018 21:45
Nguyên tác
囊封初上九重關，
是日清都虎豹閑。
百辟動容觀奏牘，
幾人回首愧朝班。
名高北斗星辰上，
身墮南州瘴海間。
不待他年公議出，
漢廷行召賈生還。
Phiên âm
Nang phong[1] sơ thướng cửu trùng quan[2],
Thị nhật thanh đô hổ báo nhàn.
Bách tịch[3] động dung quan tấu độc,
Kỷ nhân hồi thủ quý triều ban.
Danh cao[4] Bắc Đẩu tinh thần thượng,
Thân đoạ Nam Châu chướng hải gian.
Bất đãi tha niên công nghị xuất,
Hán đình hành triệu Giả Sinh[5] hoàn.Dịch nghĩa
Tấu biểu vừa dâng lên chín tầng cửa
Thanh đô ngày đó bị hổ báo ngăn chặn
Trăm quan thay đổi nét mặt khi xem tờ tấu
Mấy người quay đầu lại thấy thẹn đứng trong hàng
Tên tuổi cao hơn cả các sao và Bắc Đẩu
Thân lại bị đầy miền Nam biển bốc chướng khí
Không đợi năm sau có công nghị
Triều đình Hán đã có chiếu gọi Giả Sinh vềBản dịch của Lê Xuân Khải
Biểu tâu chín cửa mới dâng can
Ngày đó thanh đô hổ báo ngăn
Tái mặt trăm quan xem tấu biểu
Quay đầu mấy kẻ thẹn hàng quan
Trời sao Bắc Đẩu cao tên tuổi
Biển chướng Nam châu luỵ tấm thân
Chẳng đợi năm sau công nghị có
Hán triều chiếu gọi Giả Sinh ban
Bài này tuyển từ Lư Khê tập quyển 13, bản Tứ cố toàn thư. Năm Thiệu Hưng thứ 8 đời Cao Tông, Tần Cối một lần nữa được khởi dụng làm tể tướng, chủ trương hoà nghị với Kim, ra sức mở rộng hoạt động đầu hàng, uy thế ngùn ngụt, có lúc trong triều không ai dám nói. Riêng khu mật viện biên tu Hồ Thuyên dâng sớ xin chém, Tần Cối áp đặt ông vào đất chết, đầu tiên trích về Chiêu Châu (nay là Bình Lạc, Quảng Tây), rồi lại trích đến Tân Châu (nay là Tân Hưng, Quảng Đông). Sĩ đại phu lúc bấy giờ “Sợ tội im miệng, không ai dám đụng đến, riêng Vương Đình Khuê làm thơ để tiễn”. Có thể thấy Hồ Thuyên dâng sớ là một việc làm va chạm rất nguy hiểm, tinh thần đáng ca ngợi, còn Vương làm hai bài thơ này để tiễn, cũng là đáng quý không kém. Quả nhiên chẳng bao lâu, hai bài thơ của họ Vương bị người trong ấp tố cáo, bị liệt vào tội phỉ báng, phải lưu đầy đến Trường Châu (nay là Nguyên Lăng, Hồ Nam), mãi đến khi Tần Cối chết mới được triệu về.
[1] Ngày xưa bề tôi dâng tấu chương lên hoàng đế đều cho vào phong bì, nói đến việc cơ mật thì dùng phong bì màu đen.
[2] Thiên môn cửu trùng, ví cửa triều đình sâu xa khó thấu.
[3] Tịch tức vua, bách tịch ngày xưa chỉ chư hầu, đây chỉ trăm quan.
[4] Câu này cực ngôn về Hồ Thuyên dâng sớ làm chấn động trong triều ngoài nội, tiếng tăm càng nổi dẫn đến hình phạt càng nặng.
[5] Tức Giả Nghị, dâng lời lên Hán Văn Đế, vì việc nước mà khóc lóc, bị ghen ghét bị biến làm thái phó cho Trường Sa vương, nhưng không lâu, được Văn Đế gọi về.