19/04/2024 19:58Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 14/04/2007 11:53
Nguyên tác
蠢爾蠻酋敢寇邊，
積凶稔惡已多年。
九重睿念憐遐俗，
萬里鸞輿冒瘴煙。
山戍已聞收魏博，
宸奎又見刻燕然。
從今四海車書一，
盛德豐功萬古前。
Phiên âm
Xuẩn nhĩ man tù cảm khấu biên,
Tích hung nẫm ác dĩ đa niên.
Cửu trùng duệ niệm liên hà tục,
Vạn lý loan dư mạo chướng yên.
Sơn thú dĩ văn thu Nguỵ Bác[1],
Thần Khuê[2] hựu kiến khắc Yên Nhiên[3].
Tòng kim tứ hải xa thư nhất[4],
Thịnh đức phong công vạn cổ tiền.Dịch nghĩa
Bọn man di ngu xuẩn sao dám quấy nhiễu biên thùy!
Đã nhiều năm tích hung dồn ác
Triều đình sáng suốt vốn thương lề thói của dân ở miền xa
Nên kiệu loan vẫn đi đến nơi sơn lam chướng khí
Nghe tin quân đồn thú đã thu được miền Ngụy Bác
Lại được biết đất Yên Nhiên cũng đã khắc sao Thần Khuê (ghi công vua, triều đình)
Từ nay các khuôn khổ xe cộ và chữ viết sẽ thống nhất
Công đức này lớn lao xưa trước không thể sánh kịp.Bản dịch của Lê Cao Phan
Quả là ngu xuẩn, lũ man di
Hung ác bao năm chốn viễn thùy
Lòng Thánh vốn dung, lề tục giữ
Khí lam nào nệ, kiệu loan đi
Hay tin Ngụy Bác vừa thu được
Lại thấy Yên Nhiên công đã ghi
Khuôn mẫu chữ, xe giờ nhất luật
Từ xưa công đức dễ đâu bì.
Theo tiểu sử, loạt bài Hạ Tiệp được viết vào năm 1431, mừng Lê Lợi thắng trận.
[1] Một phiên trấn Trung Quốc đời nhà Đường, do Tiết độ sứ Điền Thừa Tự trông coi, nhưng vì làm phản nên vua phải cất quân đi đánh dẹp. Đây tác giả ví với châu Phúc Lễ nơi có đèo Cát Hãn, do Lê Lợi thu được vào năm Tân Hợi.
[2] Thần, nhà của vua - Khuê, tên của một vì sao trong Nhị Thập Bát Tú. Đây ý nói ngôi sao sáng của nhà vua (Lê Lợi).
[3] Một ngọn núi ở đất Ngoại Mông, nơi Bảo Hiến đời Hậu Hán (Trung Quốc) chiếm được sau khi đánh đuổi quân Hung Nô và đã khắc vào đá để ghi công. Đây ý nói bờ cõi của vua Lê Thái Tổ được mở rộng. Lê Lợi cũng từng cho khắc hai bài thơ kỷ niệm thắng trận tại Lai Châu (Hoài lai cổ bi) và ở núi Thác Bờ (Hào tráng cổ bi).
[4] Thống nhất kích cỡ xe cộ và lề lối văn tự.