27/04/2024 06:54Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nguyên
Đăng bởi Vanachi vào 28/10/2018 23:04
Nguyên tác
柴侯身許國，
誌意何深淳！
昆弟死絕域，
渥窪雙玉麟。
談笑萬里侯，
劍氣淩青雲；
畏途走康莊，
異俗猶四鄰。
至元淨遐荒，
包茅貢來臣。
奈爾三不朝，
廢置良有因。
鱗介易衣裳，
島夷主兵民。
威儀不勝用，
仰輔吾仁君。
Phiên âm
Sài hầu thân hứa quốc,
Chí ý hà thâm thuần!
Côn đệ tử tuyệt vực,
Ác Oa[1] song ngọc lân.
Đàm tiếu Vạn Lý Hầu[2],
Kiếm khí lăng thanh vân;
Uý đồ tẩu khang trang,
Dị tục do tứ lân.
Chí Nguyên[3] tịnh hà hoang,
Bao mao[4] cống lai thần.
Nại nhĩ tam bất triều[5],
Phế trí[6] lương hữu nhân.
Lân giới dị y thường[7],
Đảo di chủ binh dân.
Uy nghi bất thắng dụng,
Ngưỡng phụ ngô nhân quân.Bản dịch của nhóm Trần Kính Hoà
Sài Hầu quyết hiến mình cho nước,
Chí khí sao rất mực thâm thuần!
Anh em tuyệt vức liều thân!
Ốc Nhai một cặp ngọc lân khác nào.
Nói cười được phong hầu Vạn Lý
Tuốt gươm xông hùm khí lên trời.
Đường nguy dong ruổi như chơi,
Ở nơi khách địa như nơi xóm làng.
Chí Nguyên đã hà hoang yên dẹp,
Bốn phương đều khép nép xưng thần.
Cớ sao trái mệnh ba lần,
Cho nên phế lập nguyên nhân rõ ràng.
Bỏ lốt vảy thay bằng xiêm áo,
Chủ quân dân trên đảo man di.
Đường hoàng rạng vẻ uy nghi,
Ngửa trông giúp đỡ lấy vì nhân quân.
Bài thơ này được làm khi tiễn thượng thư Sài Trang Khanh tức Sài Thung 柴椿, sứ thần nhà Nguyên trong lần được phái sang nhà Trần nước ta năm 1281, được chép trong An Nam chí lược nhưng không đề tựa. Tiêu đề ở đây lấy theo Tĩnh Hiên tập.
Nguyên năm 1278, Trần Thánh Tông mất, Trần Nhân Tông kế vị nhưng không hỏi ý kiến nhà Nguyên, Nguyên Thế Tổ (Hốt Tất Liệt) nhiều lần sai Sài Thung làm sứ giả mang chiếu thư sang đòi vua ta sang triều kiến nhưng đều bị từ chối. Năm 1281, Nhân Tông cáo bệnh cử Trần Di Ái là chú sang thay mình. Hốt Tất Liệt nhân đó phong Di Ái làm An Nam quốc vương, cử Sài Thung đem quân hộ tống, nhưng khi đến biên giới thì bị quân nhà Trần đánh. Trần Di Ái bị bắt về, được tha cho tội chết nhưng bị bắt làm lính hầu ở phủ Thiên Trường.
[1] Suối nay ở tỉnh Cam Túc, theo Sử ký là nơi có thần mã.
[2] Hậu Hán thư chép: Ban Siêu hàm én cổ hùm, bay đi ăn thịt, có tướng mạo được phong Vạn Lý Hầu.
[3] Niên hiệu vua Thế Tổ nhà Nguyên.
[4] Bao mao là cỏ ống. Nước nhỏ không có của báu cống hiến, thì cống một xe cỏ bao mao, để thiên tử dùng trong việc tế lễ.
[5] Vua nhà Trần nước ta đã ba lần bị vời mà không vào chầu.
[6] Nhà Nguyên phong Trần Di Ái làm An Nam quốc vương, sai Sài Thung hộ tống về nước.
[7] Ý nói đổi tục man di theo tục người Hán.