27/04/2024 07:40Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Trần
Đăng bởi tôn tiền tử vào 30/08/2018 13:56
Nguyên tác
顧無瓊報自懷慚，
極目江皋意不堪。
馬首秋風吹劍鋏，
屋梁落月照書庵。
幕空難駐燕歸北，
地暖愁聞雁別南。
此去未知傾蓋日，
詩篇聊為當清談。
Phiên âm
Cố vô quỳnh báo tự hoài tàm,
Cực mục giang cao ý bất kham.
Mã thủ thu phong xuy kiếm giáp,
Ốc lương lạc nguyệt[1] chiếu thư am.
Mạc không nan trú yến quy Bắc,
Địa noãn sầu văn nhạn biệt Nam.
Thử khứ vị tri khuynh cái[2] nhật,
Thi thiên liêu vị đáng thanh đàm.Dịch nghĩa
Nghĩ không có ngọc quỳnh đáp lại lòng tự thẹn,
Trên bờ sông nhìn xa mãi xiết bao bùi ngùi.
Gió thu trước đầu ngựa thổi vào thanh gươm,
Ánh trăng lọt qua rường nhà dọi vào phòng sách.
Màn trống khó ngăn chim én về phương Bắc,
Đất ấm buồn nghe chim nhạn biệt phương Nam.
Lần đi này chưa biết này nào mới có dịp nghiêng lọng,
Xin vì cuộc chuyện trò tao nhã mà có một bài thơ.Bản dịch của Đào Phương Bình
Thẹn không ngọc báu tạ ơn lòng,
Bát ngát nhìn sông dạ rối bong.
Đầu ngựa gió thu khua bảo kiếm,
Nóc nhà trăng dọi sáng thư phòng.
Én về đất Bắc màn trơ trọi,
Nhạn biệt trời Nam tiếng não nùng.
Nghiêng lọng ngày nào chưa dễ biết,
Thơ này xin thế chuyện riêng chung.
Trương Hiển Khanh tức Trương Lập Đạo 張立道, sang sứ nước ta hai lần, lần thứ nhất năm 1265 để tuyên dụ chiếu chỉ của vua Nguyên (Trần Thái Tông đã làm thơ tiễn nhân dịp này), lần thứ hai năm 1291 (triều Trần Nhân Tông) nhằm dụ nước ta quy phục và bắt Nhân Tông thân sang chầu. Tuy nhiên, do ba lần chiến thắng của dân ta và thái độ mềm mỏng nhưng kiên quyết của vua tôi nhà Trần, Hiển Khanh phải có thái độ kính nể. Trong bài hoạ đáp vua Trần, Hiển Khanh viết: “An Nam tuy tiểu văn chương đại, Vị khả khinh đàm tỉnh để oa” 安南雖小文章大，未可輕談井氐蛙 (An Nam tuy nhỏ nhưng có văn chương, Chưa thể nói nông cạn họ là ếch ngồi đáy giếng).
[1] Mượn ý thơ Đỗ Phủ nhớ Lý Bạch, trong bài Mộng Lý Bạch viết “Lạc nguyệt mãn ốc lương, Do nghi chiếu nhan sắc” 落月滿屋梁，由疑照顏色 (Trăng sáng đầy rường nhà, Tưởng vẫn rọi sáng dung nhan).
[2] Chỉ việc gặp gỡ. Sách Gia ngữ chép: Khổng Tử sang đất Đàm, gặp Trình Tử ở dọc đường, hai người nghiêng lọng nói chuyện với nhau suốt ngày.