Chủ đề: Chùm thơ viết về đất nước Palestine – II

Chùm thơ do nhà thơ Hữu Việt – điều phối viên Phong trào thơ thế giới tại Việt Nam tổ chức.

CHIẾC CHÌA KHOÁ

Trên móc đeo chìa khoá, bản đồ Palestine trước năm 1947 có gắn thêm… một chiếc chìa
Trong bức tranh “House” nhiều đặc trưng văn hoá của người Palestine cũng luôn có một chiếc chìa khoá
Trên logo biển tên tại nhiều công sở
Tôi thường thấy những chiếc chìa khoá…
Khoá để phòng kẻ gian còn chìa để mở
những cánh cửa trở về sau mỗi chuyến đi xa

75 năm trước, hàng triệu người Palestine bị đuổi khỏi nhà,
mở đầu thân phận lưu vong thế kỷ
Họ không kịp mang theo gì nhiều ngoài một chiếc chìa khoá
Kể từ đó nó trở thành một tuyên ngôn sắt đá:
Chúng tôi sẽ trở về!
Chiếc chìa khoá là ý chí truyền đời, là khát vọng tự do về lại ngôi nhà từng có chủ
Cho dù từ lâu nó đã bị san bằng bởi những họng súng và những chiếc máy ủi
Thì súng đạn không thể huỷ diệt chìa khoá trong tim của mỗi con người
Palestine 6.2023

TÔI HỎI…

Tôi hỏi Mohamed Dalla:
Con cá chúng ta ăn trong bữa trưa nay, các bạn đánh bắt từ đâu?
Mohamed trả lời: Chúng tôi mua.
Chúng tôi đã phải mua trên vùng biển của chính đất nước mình vì bị người Israel đang chiếm giữ

Tôi hỏi Juma Rifai khi cùng đi ra chợ: Ở Palestine tiêu bằng đồng tiền nào?
Juma trả lời: Chúng tôi tiêu bằng tiền Israel Skekel, Jordan Dinar, Euro và đô la Mỹ
Người Palestine không có đồng tiền của mình vì người Israel muốn thế. Họ không cho chúng tôi là một quốc gia

Tôi hỏi Sami Tamimi: Hôm qua anh đi đâu, cả ngày tôi không gặp?
Sami trả lời: Tôi ở trong bệnh viện. Em họ tôi và con trai, lính Israel vừa bắn bị thương rồi. Ở Palestine, ngày nào cũng có ai đó bị bắn

Tôi hỏi Murad Sudani: Vậy các anh làm thơ bằng ngôn ngữ nào?
Murad Sudani trả lời: Chúng tôi chỉ viết bằng ngôn ngữ A-ráp được trao chuyền từ dân tộc chúng tôi.
Ramallah, 3.6.2023

———————-
– Mohamed Dalla, nhà văn Palestine, dịch giả tiếng Anh
– Juma, nhà thơ Palestine
– Sami Tamimi, nhân viên đối ngoại của Hội nhà văn Palestine
– Murad Sudani, Chủ tịch Hội nhà văn Palestine

Ở RAMALLAH

Chúng tôi đi trong khu vườn bách thảo khô cằn nhất thế giới
Hàng bạch dương rì rào bên chùm thông khắc khổ
Vài cây cam trĩu quả
Những bụi hồng rực rỡ
Phượng đỏ một màu kỳ lạ
Bất ngờ hoa ban mong manh bên mộ nhà thơ Mahmoud Dawish…
Nhưng nhiều nhất vẫn là ô liu – loài cây bất tử
Thách thức khô cằn một đau đớn xanh

Chúng tôi đã gặp những đàn chim
Hối hả bay trong chiều chạng vạng
Những con quạ dạn dĩ
Những con sẻ tinh khôn
Những con bồ câu trầm tĩnh
Đậu trên tường rào thép gai rỉa lông
Hình như chúng đang suy nghĩ
Khi nào sẽ được ngậm nhành ô liu bay lên đón mặt trời?
Palestine ngày 1.6.2023

MẮT OLIVE

Trên bãi cỏ vàng rực nắng mai, rộng một cách hiếm hoi
Chỉ có chúng tôi và hai cây olive đơn độc nhìn về Jerusalem.
10 phút chạy xe từ Ramallah, nhưng với người Palestine là nghìn trùng cách trở
Những cây ô liu hằng ngày ngắm nhà thờ Mái vòm đá trên Núi Đền, nơi Thánh đường linh thiêng của người Arab
Qua dây thép gai và những khẩu tiểu liên lăm lăm nhả đạn
Có nỗi đau nào hơn thế này không,
Có uất ức nào nín nhịn thế này không?
Tôi chợt nhận ra loài cây cũng biết khóc
Những hạt lệ ánh lên rực rỡ dưới bình minh
Và trong đáy mắt người bạn Palestine tôi mới làm quen

THẢM HOẠ CỦA NHÀ THƠ

Chỉ vào những bông hoa khô héo bên vệ đường
Tôi hỏi Juma Rifai hoa tên gì?
Hoa cà rốt dại

Chỉ vào bức tường cao chạy dài theo con đường
Tôi hỏi nhà thơ bức tường ấy ai xây?
Juma Rifai không trả lời, môi mím chặt

Và trước đền thờ Abraham khi phải dừng chân trước
những chốt chặn có những người lính trẻ Israel bồng súng dài đứng gác
Juma Rifai vội bước lên trước tôi như sẵn sàng che chở

Tôi chợt nhớ ý thơ trong bài thơ của Juma Rifai
Nhà thơ phải chuẩn bị cho những thảm hoạ đến gần
bằng cách chuyển tải ngôn từ

Hoa cà rốt dại khô héo vẫn quyến rũ ánh nhìn
Những bức tường bê tông vẫn ngang nhiên sừng sững
Và lăng mộ của các tổ phụ ở Hebron vẫn canh giữ bởi nòng súng
Tôi nhận ra thảm hoạ của nhà thơ.
Ramallah 5. 6 – Saigon, 16.7.2023

——-
*Juma Rifai, nhà thơ thuộc Hội nhà văn Palestine, cựu tù 4 năm tù giam trong nhà tù Isael do đấu tranh chống xâm chiếm.

CÀ PHÊ & MÁU

2 giờ 20 phút
sang một ngày mới
đã bỏ lại sau lưng
những tháng ngày khắc khoải
mà không kịp ngoái nhìn

2 giờ 24 phút
đêm trôi trong thinh lặng bồng bềnh
tiếng nhạc trườn theo những con sóng
tiếng chim trượt dài theo cành lá
giọt sương nắm níu khoảnh khắc mong manh

2 giờ 30 phút
Mahmoud Darwish đang pha cà phê
trong căn bếp của ông
trong ngôi nhà của ông
và cả trong ngôi mộ của ông
nơi Tổ quốc vẫn đang đi tìm hình đất nước
tách cà phê bốc khói

2 giờ 40 phút
tách cà phê trước mặt tôi
nguội dần
mà mùi hương vẫn phảng phất
cả hương vị từ tách cà phê của Dawish
người viết những câu thơ đặc sánh
cà phê và máu.
Thủ Đức, 3 giờ ngày 17.8.2023

——-
*Mahmoud Darwish (1941-2008) nhà thơ Palestine. Ông xuất bản hơn 30 tập thơ và 8 tập văn. Darwish được tặng thưởng nhiều giải thưởng quốc tế trong đó có giải thưởng Prince Claus Awards của Hà Lan, danh hiệu Hiệp sĩ văn học nghệ thuật của Pháp. Thơ ông được dịch ra hơn 20 thứ tiếng, nhiều bài thơ của ông được phổ nhạc tiếng Arab và rất được người Arab ưa chuộng. Ông qua đời đầu tháng 8/2008. Chính phủ Palestine đã dành ba ngày quốc tang tưởng niệm Mahmoud Darwish.

DI SẢN PALESTINE

Như một chiếc bóng
Sami luôn bên chúng tôi
cả khi trời tắt nắng
gió lạnh từng cơn riết róng
và đâu đó trong bóng đêm
mũi súng thép vẫn không ngừng
sục sạo

Sami vẫn đâu đó
phải, trái, trước, sau…
trong tiếng kinh cầu mà thanh âm
như nén sâu vào lồng ngực
trong tiếng kêu hốt hoảng
của lũ quạ đêm
vụt bay lên

Lặng lẽ
Sami bên chúng tôi
như quen thân từ ngàn năm trước
khi cây ô liu mọc cái mầm đầu tiên trên mảnh đất khô cằn.
Sami san sẻ cho chúng tôi cả gia tài mà anh có được
lo lắng, ân cần, chăm sóc và những dự cảm bất an

Có khoảnh khắc Sami không còn là chiếc bóng
anh bất ngờ trở nên quyết liệt
khi giành bằng được phần được mua những tập thơ của Darwish
và tặng cho chúng tôi

Như bất kỳ người dân Palestine nào
Sami muốn được trao tặng chúng tôi
thơ của Mahmoud Darwish
di sản quý giá của dân tộc mình

Di sản Palestine
thơ Mahmoud Darwish
được viết bằng trái tim ứa máu
và linh hồn của những người đã hoá đất đai.
Ramallah, 3.6.2023

——-
* Sami, làm việc tại văn phòng Hội Nhà văn Palestine, người theo phục vụ đoàn nhà văn Việt Nam trong chuyến công tác tại Palestine vào mùa hè 2023.

KHÔNG KHOẢNG CÁCH NÀO CÓ THỂ RẼ CHIA
Viết tặng nhà văn Rania Washa*

Chị viết cho em mình
người viết dở luận văn cao học
chàng trai được bao cô gái khát khao
một chiếc rễ của cây ô liu ngàn năm tuổi
một chồi xanh của đại ngàn cằn cỗi

Chị viết cho em mình
liệt sĩ Fadi Washa
người ngã xuống nơi chôn nhau cắt rốn
bởi viên đạn của kẻ xâm chiếm
người hy sinh cho màu xanh ô liu
cho hình hài Tổ quốc
được vĩnh viễn định dạng định hình
trên mảnh đất tổ tiên

Chị viết cho chính chị
bao ký ức vỡ oà
trái tim trong lồng ngực
con chim nhỏ trúng thương
giãy giụa trước đường bay
huyết lệ thành con chữ

Điệp trùng những con chữ
bao chiến binh quả cảm
theo bước chân Fadi Washa
mang theo vòng tay ấm
và những lời nguyện cầu

Chị viết tiếp luận văn
mà Fadi Washa bỏ dỡ
và sống cả phần đời
của những Fadi Washa
đã ngã xuống
cho dân tộc mình
đứng thẳng

Chị viết cho mẹ mình
những người mẹ như bao nhiêu người mẹ
không muốn ôm chiếc khiên ghi công
vào ngực
những bà mẹ
chỉ muốn được siết chặt vào lòng đứa con
mà mình rứt ruột đẻ ra
cưới vợ cho nó và chờ ẵm bồng
những thiên thần bé nhỏ
và lại được ầu ơ
những khúc hát
được sinh ra từ khói bếp

Không khoảng cách nào có thể rẽ chia
những trái tim có trong nhau
những linh hồn hoà vào máu của đất
những khát vọng tự do được hoài thai
cả trong chiếc mầm bé nhỏ
dưới bóng ô liu đơn độc trong chiều.
Beauty Inn hotel, Ramallah, sáng ngày 4.6.2023

——-
* Ngày 1.6.2023, trong chuyến công tác tại Palestine, đoàn nhà văn Việt Nam do nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, chủ tịch Hội dẫn đầu, đã có mặt tại Trường Đại học Beirzeit tại Ramallah, Palestine, tham dự buổi tưởng niệm liệt sĩ Fadi Washa với sự tham dự cả ngàn sinh viên và các giáo sư. Trong sự kiện này, nhà văn Rania Washa, chị gái của Fadi ra mắt quyển tự truyện “Không khoảng cách” viết về cuộc đời tận hiến cho Tổ quốc của em trai mình.