Chương tám - Đỉnh cao

1.
Tấm bản đồ Việt Nam trong phòng ngủ Giôn-xơn
tỷ lệ một phần trăm nghìn, rộng mở
“- Giá có thể phóng to nhiều lần nữa
cho ta nhìn từng hòn sỏi trên đường
cho ta nhìn từng điểm nổ của bom
quanh Đồng Lộc. Để rồi ta... cách chức
ta xử phạt những con bò đực
sau chuyến bay qua bán đảo trở về!...”

Tấm bản đồ vẫn không nói năng chi
ngoài những dấu nhân chồng lên đường số một
trên những tên cầu, tên đất
Nghèn, Ba Giang, Cày, Phủ, Kỳ Anh
những mũi tên di động - những con đường
chụm về Đồng Lộc
rồi cứ thế băng đi như dòng thác
thẳng về Nam sống dậy những lá cờ:
Quảng Trị, Tây Ninh, Đà Nẵng, Bến Tre...
đầu tổng thống nóng ra như trái cây chín nắng
lửa thuốc lá sém kẽ tay bợt trắng
y vẫn ngồi như đá giữa cơn điên.

Tê-lê-phôn réo từng hồi hoảng loạn
“Bân-cơ ư? Lảm nhảm mãi làm gì!”
cô thư ký liền ba lần gõ cửa
“Tin Đông Dương? Phét lác mãi làm chi!”

Y vẫn ngồi giữa hai phía tỉnh, mê
giữa bài thơ cuộc chiến tranh xâm lược
bài thơ đã lắm lời mà ý ít
chửa là thơ mà cũng chẳng thành văn.

“- Thì ra muốn làm Nhà Thơ, thật không chút dễ dàng
cái-cảm-giác dễ đánh lừa nhau quá!...”
nhưng máu nóng của anh chàng muốn làm “thi sĩ”
chẳng thể nào từ bỏ tứ thơ “hay”

“- Chữ KIA không vần với chữ NÀY
NHÒM với BOM ta phải GIEO cho trúng
Đất Đồng Lộc - điểm bài thơ ngời sáng
phải đào xăm nát nhàu như đất mặt trăng
a ha ha
ta viết bài thơ đã đến đoạn cuối cùng
đầu mệt mỏi, nhấp ca-kao, sữa nóng
hỏi ai đã thức qua bao đêm trắng
cho bài thơ tâm đắc suốt một đời?...”

Y vươn vai đứng dậy. Và cười
tiếng cười đập vào bê-tông dội lại
nghe rùng rợn như tiếng gằn ma quái
tiếng nhạc nền xủng xoảng nhịp thơ điên...

2.
Ở đỉnh đồi Đồng Lộc. Lúc nửa đêm
chuông điện thoại leng keng đài quan sát:
“Phương án một: NGÂM THƠ
Phương án hai: CA NHẠC”
tư lệnh tuyến đường phía Tỉnh uỷ gọi lên.

La bồn chồn qua hầm ngủ chị em
ôi giấc ngủ trong đêm cảnh giác
bàn chân lấm cứ mang nguyên giày, dép
hai bên người xẻng súng để song song

Ngọn đèn xanh chong mắt Ngã Ba Bom
xe cuốn bụi sương giăng mờ ảo thế
La muốn hát một điệu gì khe khẽ
lại thương thương đồng đội giấc đang muồi....

“Phương án một... phương án hai...
đường A-phẩy đã vòng qua Rú Bụt
đường A-phẩy qua đèo, qua suối Út
bốn xóm làng quanh Đồng Lộc dời đi!”
La nghe đêm lời gió hát thầm thì
về cuộc chiến tranh nhân dân - bản trường ca hùng vĩ
nhân dân sống cho ngày mai một nửa
một nửa kia cũng sống bởi ngày mai...

Những xóm làng thuần thục đất đai
những ngôi nhà móng nền xây vững chãi
cây mít cây tre cây cam cây bưởi
trảng sân kho trục lúa vợi đêm trăng
kỷ niệm bờ ao giếng nước cánh đồng
dẫu xa ngái chẳng bao giờ xưa cũ
nhưng ở vậy sống cuộc đời cực khổ
ở làm chi, gắn bó mãi làm chi
(khi con đường lên Độc Lập, Tự Do
khi con đường qua đói nghèo lam lũ
đi qua mảnh vườn, qua nền nhà ở
khoẻ và dài như tiếng gọi thiêng liêng)

sức nhân dân xẻ núi lấp sông
mồ hôi mặn nhoè bàn tay máu ứa
con đường mở qua lòng dân rộng mở
đường vươn dài, dân trải tấm lòng che...

La cứ đi quanh phiên trực. Và nghe
đêm sống động tiếng ầm ì xe chạy
đêm yên ắng những vì sao cao vợi
đêm bồn chồn linh cảm một ngày mai...

3.
Và,
bình minh không bắt đầu bằng rẻ quạt mặt trời
bình minh đầy bóng tối
từng đàn máy bay USA vút lên từ Hạm đội
màu xỉn đen trùm lấp trời xanh
từng đàn quạ đói chiến tranh
nhằm Đồng Lộc bay về tìm máu...

Đồng Lộc lại bắt đầu một bình minh chiến đấu!

Chưa bao giờ đất bị sự tấn công dữ dội
của bom tối tân, của tên lửa tầm xa
như ở Đồng Lộc sáng nay. Nhưng đất chẳng bất ngờ
đất đón nhận, ngẩng cao đầu thách thức.

đất bị cướp tấm áo màu xanh tốt
dệt bằng cây nhiệt đới. Chẳng hề chi
sau cơn mưa muốn mặc áo màu gì
đất lại dệt chuyên cần màu cây ấy

da thịt đất lửa na-pan bén cháy
hoá than đen bỏng rộp đất nước này
không còn chỗ lành nguyên. Bom vung vãi
đất trở về hoang dã thuở sơ khai

đất nghìn đời vẫn là đất, mà thôi
đất sinh nở - thời gian không già cỗi
bom tung đất tít trời cao chấp chới
đất lại về quanh lòng Mẹ cưu mang

chỉ những mảnh bom. Chỉ những mảnh bom
sẽ bị đất lấp vùi vĩnh viễn
chết gỉ sét qua mưa qua nắng
bầy côn trùng đưa đám dọc đêm khuya...)

bạn bao giờ gặp đất mặt trăng chưa?
- mời bạn đến Ngã ba Đồng Lộc
đất mặt trăng hiện hình trên trái đất
nơi “túi bom” nước Mỹ thế kỷ này
nhưng đất nghìn đời lòng dạ chẳng đổi thay
nai lưng chắn cả một trời sóng gió
những căn hầm quanh quanh Đồng-Lộc-Đỏ
dáng bao cô gái trẻ vẫn đi về

và con đường bám vào đất mà đi
đất trần trụi mênh mông thế đứng
đất - chỗ dựa không hề lay chuyển
của mọi cuộc tấn công về phía bầu trời!
NHỮNG VIÊN ĐẠN TỪ MẶT ĐẤT:
Không nhắm vào trời xanh
chúng tôi nhắm vào bóng đen tội lỗi
những viên đạn dầu khác nhau kích cỡ
chúng tôi có chung một độ lửa căm thù

(độ lửa căm thù - chúng tôi không có trước
độ lửa căm thù - người cầm súng truyền cho!)

Chúng tôi bay lên từ ruộng lúa đồng ngô
chúng tôi bay lên từ lùm cây cụt ngọn
chúng tôi bay lên từ sáng sớm
từ chiều hôm - giữa bữa cơm độn sắn độn mì...
chúng tôi bay lên vào giây phút bất ngờ
khiến mặt tên giặc lái phỗng ra không lẩn vào đâu được

(giây phút bất ngờ - chúng tôi không có trước
giây phút bất ngờ - người cầm súng truyền cho)

- người cầm súng là ai? Bạn hỏi
- người cầm súng trùng tên sông tên núi
ở khắp nơi trên đất nước này
là gái là trai
là già là trẻ
nước có giặc, họ đi theo tiếng gọi
xây trận địa, xẻ chiến hào
thương nhau không nịnh tâng nhau
nhường áo xẻ cơm chia lửa
chẳng thấy giá gương, ít gặp nhiễu điều
vẫn nhớ câu ca răn điều ăn ở...
người cầm súng, bom ném vào trận địa
mong bình an những cô gái mở đường
khi ngã xuống giữa chừng trên công sự
súng bên người nguyên tư thế tiến công

những viên đạn nhằm Con ma. Thần sấm
theo con đường ngắn nhất, bay đi

(lòng dũng cảm - chúng tôi không có trước
xáp mặt thù, người cầm súng truyền cho!)
LỜI CỦA ĐOÀN XE
Qua khỏi rặng bạch đàn, rũ lá ngụy trang đi
xe quét màu đất cháy
như lạc đà phi qua sa mạc vậy
chúng tôi qua Đồng Lộc nấu nung này
rẽ theo đường A-phẩy phóng như bay
thương đội nữ giao thông phía đường A chịu cả phần
bom đạn
đường A-phẩy bình yên đến cảm động
xe đi trong dào dạt “giọng” NGÂM THƠ

vài trạm ba-ri-e bỗng gặp bất ngờ
(ấy là lúc có đạn bom rơi lạc)
cái ngáng đường là cánh tay bị mảnh bom xuyên toạc
của một nông dân nào đó vụt hiện lên

và con đường chớp nhoáng lại lành nguyên
xe lại rú ga trong bàn tay vẫy
gặp suối Út phía đầu nguồn tuôn chảy
đầu nguồn nước trong mà nước đục cuối nguồn(!)
chúng tôi đi. Và xúc động nhiều hơn
qua Đồng Lộc lòng ngoái về Đồng Lộc
trái tim chẳng chia làm hai được
vẫn dập dồn trước ngực, sau lưng...

4.
Những mũi tên màu đỏ - những con đường...
vẫn sống động trên bản đồ chiến sự
viên tổng thống gầm lên rung nước Mỹ:
- Đường trong người trong máu Việt Nam ư?
chẳng bao giờ như vậy, chẳng bao giờ
đường không thể xa rời mặt đất
xe không thể bay qua Đồng Lộc
đổ tràn về phương Nam...
mắt điện tử để đâu? Hãy tìm cho được đường ngầm
và bom tấn! Hãy vãi từ trời xuống
năm nghìn thước cao, năm trăm thước thấp
bảy trăm quả một ngày, ba trăm quả một đêm
bom nổ chậm, bom bi, bom sát thương... cứ linh động cài xen
cho Đồng Lộc hoá thành sa-mạc-chết
cho huyết mạch qua “cuống xoong” dập nát
cho bài thơ chiến tranh khép lại đỉnh cao này!”

Từng đàn quạ chiến tranh đói máu lại bay đi
những F những A những B những H
mặc bao mẹ già tiếng kêu gào khản đặc
mặc bao người vợ trẻ gọi chồng thao thiết khắp năm châu...

*

Khi con đường A-phẩy bị thương
La cảm thấy trái tim đau nhói
mắt giàn giụa nhoè cay trưa lửa khói
Tần ở đâu? Hường, Thuỷ... ở đâu rồi?...

tiếng máy bay vẫn băm bổ bầu trời
chòi quan sát - mảnh đất bằng trơ trụi
chỉ còn lại tiếng chuông điện thoại
đổ liên hồi trong đất - dưới hầm sâu.

- Đồng chí Tần ơi! Dưới ấy có làm sao?
- Tất cả vẫn giữ nguyên vị trí!
- Tôi ra lệnh: Phương án hai, rõ chứ?
giờ G này mọi hướng sẽ ĐỒNG CA!

Con đường A-phẩy, con đường A
xe rú máy, kéo còi, lửa táp
hai con đường cùng vượt qua cái chết
hai con đường đi tới chiến trường xa
Anh lái nào tung xuống những chùm hoa
phong lan trắng phong lan hồng máu thắm
bao cô gái mở đường đón nhận
- Chùm hoa này dành riêng tặng chị La
Họ chưa kịp quay nhìn
đoàn xe đã lướt qua
người đến người đi không nhớ mặt
bao cô gái lại nhập vào công việc
lại cười vui át tiếng đạn bom gầm...

Tiếng cười chan chứa trẻ trung
bay tới đỉnh cao Đồng Lộc
La sung sướng nhận tiếng cười thân thuộc
yên lòng dõi từng chuyến xe đi...

Bỗng chao nghiêng mặt đất, đoàn xe
- trái đất có lẽ nào đổ sập?
La tỉnh dậy, ngọn đồi bom phạt
trời cao bỗng thấp xuống ngỡ ngàng!...

"- Đồng chí Tần ơi!... A lô... Đồng chí Tần..."
tiếng La gọi nghẹn ngào trong khói đắng
tiếng La gọi xiên qua tầng đất nặng
xiên qua bom đạn rú gầm
chỉ có gió ầm ầm
tiếng súng báo thông đường
và tiếng đoàn xe ra chiến trường
đáp lại...

La quẫy mình... không làm sao gượng dậy
đất hầm hập hơi lửa, hơi người
trong cơn mê, La gặp một khoảng trời
xanh như thể trời xanh không có được
khoảng trời ấy có bóng Tần, bóng Cúc
tuổi hai mươi mái tóc xoả lưng ong
trước lúc đi phá bom
nơi bến tắm cùng chụm đầu "chụp ảnh"
nước suối Út làm tấm gương lấp lánh
giữ nụ cười con gái tuổi hai mươi...

Và dáng Xuân "Vĩnh Lộc" buổi chiều nào
trả phép sớm - trở về cùng con đường, trở về cùng đồng đội
Xuân "Đức Hồng" vỗ vào vai sôi nổi:
- nếu có chồng rồi, dám trả phép sớm không?

bè bạn cười vui cho gương mặt thêm hồng
khoảng trời ấy chuyển màu theo nụ cười tuổi trẻ
khoảng trời ấy màu trời chưa hề có
màu của hoa, màu của lửa, màu của trời
nhưng nhiều hơn - màu của những nụ cười
trong rực rỡ khoảng trời hư thực ấy!...

La lại quẫy mình...
không làm sao gượng dậy
nắng nửa chiều tung hoa cải hoa cà
trên bụi khói
bỗng lành lạnh bờ vai
như máu chảy lại như là nước chảy
và dòng sông xanh cứ dâng đầy lên mãi
dọc cơn mê - dịu ngọt một dòng sông...

Dáng ai quẩy nước gót chân hồng
lên bậc đê cao chiều hạ
thấp thoáng như là bóng Nhỏ
bước lên máy ủi gặp người yêu
"cô em" trông thật yêu kiều
như sông chảy dịu mềm qua đạn lửa
"- Mạnh dạn lên nào... Trao hoa đi chứ...
gan thỏ thế kia - bom nó dội bây giờ!..."

Lại một trận bom giật La khỏi cơn mê
"- Đồng chí Tần ơi!... Alô... Đồng chí..."
vẫn tiếng xe đi, tiếng bom gầm rú
không lời Tần đáp lại giữa mênh mông

La bật mình khỏi đất lấp cửa hầm
bước lảo đảo giữa làn bụi khói
máu chảy bờ vai bết lại
nóng lòng tìm đồng đội dưới bom rơi
căn hầm tổ chốt đâu rồi?
đâu Cúc đâu Tần, đâu mười bạn gái?
La nhìn trời, bỗng thấy trời trống trải
ngỡ đêm dài không bóng một vì sao...

Nhẹ nhàng nào, nhẹ nhàng nào
lưỡi mai lưỡi cuốc xới vào đất sâu
em ở đâu? Chị ở đâu?
sau cơn mưa sắt quặn đau đất này
linh thiêng xin vẫy bàn tay
vẫy bàn tay báo ở đây có người!

Mười chị em ở đâu rồi
để cho nước mắt khôn nguôi người tìm
con đường xe hãy còn lên
và mai và cuốc vẫn tìm, người ơi
cách nhau một lớp đất thôi
mà xa xôi thế - không lời... lặng im...

Nhẹ nhàng nào, hỡi người tìm
lưỡi mai có mắt nhìn xuyên đất rồi
cửa hầm: một bức phù điêu
nhẹ nhàng nào, kẻo nắng chiều tan nhanh!...

Võ Thị Tần ngồi đó, trước cửa hầm
chở che cho đồng đội
tay cầm xẻng, tay vịn vào đất chói
đầu ngẩng cao mắt dõi hướng bom rơi
mái tóc bay trong đất - tóc hai mươi
tóc trong đất, gió thời gian thổi mãi...

Hồ Thị Cúc cặp mày đen nhíu lại
dáng lao lên, tay xách chiếc cáng thương
đất đỏ tươi áo bạc vai tròn
đường chỉ mới bình yên trên mảnh vá
trong túi áo còn lá thư gửi mẹ
- con sống với chị em, xin mẹ hãy yên lòng!

Và Xuân "Vĩnh Lộc", Xuân "Đức Hồng"…
ôm phong lan giữa những người bạn gái
(chùm phong lan anh lái xe nào vừa gửi lại
hoa vùi trong đất vẫn còn tươi)
đồng đội tựa vào nhau dáng một tượng đài
ôi, dáng đứng của những người bám trụ
những cặp mắt tuổi hai mươi không ngủ
những khoảng trời - khói đạn chẳng thể che!

Họ đứng đây như vẫn lắng nghe
tiếng đạn nổ
tiếng con đường băng tới
tiếng đồng đội lao lên trong lửa khói
tiếng xe đi không nghỉ tới phương Nam
và Nhân Dân - rầm rập bước Nhân Dân
đang ùa tới Ngã Ba - ùa tới họ...

La cảm thấy ngực mình như muốn vỡ
"- Mười đồng đội yêu thương
mười đồng đội yêu thương nằm lại với con đường!
- La không khóc mà đầm đìa nước mắt
ơi Hợi, ơi Nho, ơi Hà, Xanh, Cúc
ơi Hường, ơi Rạng, ơi Tần
ơi hai bạn gái tên Xuân
bài hát gửi đây cho ai đến hát:
Cô gái mở đường đi dưới trời sao...

La cắn môi đứng dậy giữa thương đau
dáng đứng tạc vào trời bom đạn
đồi Đồng Lộc như bất ngờ vụt lớn
- trái tim yêu nước dựng đỉnh cao!