Vị Hoàng doanh 渭潢營 • Quân doanh Vị Hoàng

Doanh trại Vị Hoàng bên mé sông,
Nhấp nhô lầu gác ngất tầng không.
Chiều tà ngựa uống ran ngoài bến,
Đêm vắng, huỳnh bay rợp nẻo đồng.
Triều đại ngàn năm xưa vẫn hiếm,
Thế hình trăm trận vẫn còn hùng.
Nhìn về phía xóm Thanh Hoa ấy,
Tam Điệp xanh xanh núi trập trùng.

Chú thích:
Trong sách "Nguyễn Du toàn tập" chép là "Phù Hoa" và chú là thôn Phù Nghĩa, ngoại thành Nam Định (nay là phường Phù Nghĩa, tp Nam Định), phía nam quân doanh Vị Hoàng rõ ràng phù hợp hơn. Một số bản khác cũng chép là Phù Hoa thôn. Không nên gọi một cách cưỡng ép tỉnh Thanh Hoá là "thôn".
- Điệp Sơn là núi Điệp, một quả núi nhỏ và thấp nay thuộc xã Yên Nam, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, gần với Đọi Sơn, phía bắc Vị Hoàng. Cả hai đều có tích vua Lê Đại Hành đi cày ruộng tịch điền.
- Dịch: Đừng nhìn về phía thôn Phù Hoa (nhìn gần về hướng nam- nơi đang có chính quyền Tây Sơn) nữa, mà hãy hưỡng về phía núi Điệp (nhìn xa hơn về hướng bắc, nơi đang có chính quyền vua Lê), mong muốn một cuộc sống thanh bình sẽ được sớm phục hồi.
Đó là tư tưởng của Nguyễn Du thời thanh niên. Hai mươi năm sau, khi đã ra làm quan ở Huế dưới triều vua Gia Long rồi, Nguyễn Du vẫn còn hoài vọng về triều Lê như trong bài "Vọng Thiên Thai tự".

Theo báo: Trường Tiểu học Văn Lý

Bài thơ này được Nguyễn Du viết sau khi quân Tây Sơn tiến ra Bắc lần thứ nhất năm 1876, đánh chiếm Sơn Nam (đều bằng đường biển) để đánh đổ nhà Trịnh với danh nghĩa "phù Lê, diệt Trịnh".
Chỉ khi quân Tây Sơn tiến ra Bắc lần thứ 2 (ba năm sau đó- Tết Kỷ Dậu, 1789) một cách thần tốc bằng đường bộ nhằm đánh đuổi quân xâm lược Mãn Thanh thì mới đi qua Tam Điệp, Ninh Bình thì địa danh này mới được ghi nhận là nơi dừng chân, dưỡng sức và tuyển quân của vua Quang Trung.
Cho nên, các địa danh "Thanh Hoa" và "Tam Điệp" được gán một cách gượng ép là không phù hợp với bối cảnh của bài thơ.

Trường Tiểu học Văn Lý

Bờ sông Vị có quân doanh
Gác chòi cao thấp trời xanh soi hình
Bến chiều ngựa uống nước sông
Đêm khuya đồng vắng chập chờn đóm bay
Nghìn năm triều cũ đổi thay
Chiến trường mấy độ nơi đây lưu truyền
Thanh Hoa vẻ cũ còn nguyên
Điệp Sơn biếc sắc xanh in thuở nào.

Cạnh sông Vị Hoàng có quân doanh,
Chòi gác nhấp nhô cao ngất xanh.
Chiều bến đò xưa ngựa uống nước.
Lập loè đêm vắng đóm đồng hoang.
Ngàn năm triều đại nào còn vững,
Còn tiếng nơi đây bãi chiến tràng.
Về phía Thanh Hoa đừng ngóng nữa,
Điệp Sơn không đổi vẻ phong quang.

Doanh Vị Hoàng trên bờ sông Vị,
Bóng chòi canh xấp xỉ trời cao.
Nhôn nhao ngựa uống bến chiều,
Đồng hoang đêm quạnh dập dìu đóm bay.
Nước nghìn năm xưa nay chưa thấy,
Thế hiểm còn lừng lẫy chiến công.
Thanh Hoa chớ ngoảnh đầu trông,
Điệp sơn núi vẫn trập trùng như xưa.