Đêm nay chẳng biết đêm nào,
Bóng trăng vặc vặc, bóng sao mờ mờ.
Trên trời lặng lẽ như tờ,
Nguyệt Nga nhớ nỗi tóc tơ chẳng tròn.
1491. Than rằng: “Nọ nước kìa non,
“Cảnh thời thấy đó, người còn về đâu?”
Quân hầu đều ngủ đã lâu,
Lén ra mở bức rèm châu một mình:
“Vắng người có bóng trăng thanh,
“Trăm năm xin gởi chút tình lại đây.
“Vân Tiên anh hỡi có hay,
“Thiếp nguyền một tấm lòng ngay với chàng.”
Than rồi lấy tượng vai mang,
Nhắm chừng nước chảy vội vàng nhảy ngay.
1501. Kim Liên thức dậy mới hay,
Cùng quân thể nữ một bài đều lo,
Cùng nhau lặng chẳng dám hô,
Thầm toan mưu kế chẳng cho lậu tình.
Việc nầy là việc triều đình,
Đốc quan hay đặng ắt mình thác oan.
Muốn cho cẩn nhiệm trăm đàng,
Kim Liên thế lấy làm nàng Nguyệt Nga.
Trá hôn về nước Ô qua,
Ai mà vạch lá, ai mà tìm sâu?
1511. Tính rồi xong xả chước mầu,
Phút nghe thuyền đã đến đầu Ải quan.
Đốc quan xe giá sửa sang,
Kiệu trương lọng phụng rước nàng về Phiên.
Nào hay tỉ tất Kim Liên,
Đặng làm Hoàng hậu nước Phiên một đời.
Nguyệt Nga nhảy xuống giữa vời.
Sóng thần đưa đẩy vào nơi bãi rày.
Bóng trăng vừa khuất ngọn cây,
Nguyệt Nga hồn hãy chơi rày Âm cung.
1521. Xiết bao sương tuyết đêm đông,
Mình nằm giữa bãi lạnh lùng ai hay?
Quan âm thương đấng thảo ngay,
Bèn đem nàng lại bỏ rày vườn hoa.
Dặn rằng: “Nàng hỡi Nguyệt Nga!
“Tìm đường nương náu cho qua tháng ngày.
“Đôi ba năm nữa gần đây,
“Vợ chồng sao cũng sum vầy một nơi.”
Nguyệt Nga giây phút tỉnh hơi,
Định hồn mới nghĩ mấy lời chiêm bao.
1531. Nên hư chưa biết làm sao,
Bây giờ biết kiếm chốn nào dung thân?
Một mình luống những bâng khuâng,
Phút đâu trời đã rạng hừng vừng đông.
Một mênh mang bức tượng chồng,
Xảy đâu lại gặp Bùi ông dạo vườn.
Ông rằng: “Nàng ở hà phương?
“Việc chi mà tới trong vườn hoa ta?
Nàng rằng trận gió thổi qua,
“Chìm thuyền nên nỗi mình ra thế nầy.
1541. “Tối tăm sẩy bước tới đây,
“Xin soi xét tới thơ ngây lạc đường.”
Bùi ông đứng nhắm tướng nàng,
Chẳng phen đài các cũng phường trâm anh.
Đầu đuôi han hỏi sự tình,
Nàng bèn lời thiệt việc mình bày qua.
Bùi ông mừng rước về nhà,
Thay xiêm đổi áo nuôi mà làm con:
“Ta cũng xinh một chồi non,
“Tên là Bùi Kiệm hãy còn ở Kinh.
1551. “Trong nhà không gái hậu sinh,
Ngày nay lại gặp minh linh phước trời.”
Nguyệt Nga ở đã an nơi,
Đêm đêm nghĩ lượng việc đời gần xa.
Một lo về nước Ô qua,
E vua bắt tội cha già rất oan.
Hai lo phận gái hồng nhan,
Sợ khi bảo dưỡng mưu toan lẽ gì.
Nguyệt Nga luống những sầu bi,
Xảy đâu Bùi Kiệm tới khi về nhà.
1561. Từ ngày thấy mặt Nguyệt Nga,
Đêm đêm trằn trọc phòng hoa mấy lần.
Thấy nàng thờ bức tượng nhân,
Nghiệm trong tinh ý dần lân hỏi liền:
“Tượng nầy sao giống Vân Tiên?
“Bấy lâu thờ có linh thiêng điều gì?”
Nàng rằng: “làm phận nữ nhi,
“Một câu chính tiết phải ghi vào lòng.
“Trăm năm cho trọn đạo tòng,
“Sống sao thác vậy một chồng mà thôi.”
1571. Kiệm rằng: “Nàng nói sai rồi,
“Ai từng bán đắt mà ngồi chợ trưa?
“Làm người trong cõi gió mưa,
“Bảy mươi mấy mặt người xưa thế nào?
“Chúa xuân còn ở vườn đào,
“Ong qua bướm lại biết bao nhiêu lần.
“Chúa đông ra khỏi vườn xuân,
“Hoa tàn nhuỵ rữa như rừng bỏ hoang.
“Ở đời ai cậy giàu sang,
“Ba xuân dẫu hết ngàn vàng khôn mua.
1581. “Hay chi như vãi ở chùa,
“Một căn cửa khép bốn mùa lạnh tanh.
“Lênh đênh một chiếc thuyền tình,
“Mười hai bến nước biết mình vào đâu?
“Ai từng mặc áo không bâu,
“Ăn cơm không đũa, ăn trầu không cau?
“Nàng sao chẳng nghĩ trước sau,
“Giữ ôm bức tượng bấy lâu thiệt mình.”
Nàng rằng: “Xưa học sử kinh,
“Làm thân con gái chữ trinh làm đầu.
1591. “Chẳng phen thói nước Trịnh đâu,
“Hẹn người tới cửa vườn dâu tư tình.”
Kiệm rằng đã biết sử kinh,
“Sao không soi xét để mình ngồi không.
“Hồ Dương xưa mới goá chồng,
“Còn mơ nhan sắc Tống công cũng vừa.
“Hạ Cơ lớn nhỏ cũng ưa,
“Sớm đưa Doãn Phủ tối ngừa Trần quân.
“Hán xưa Lữ hậu thanh xuân,
“Còn vừa Cao tổ mấy đành Dị Ky.
1601. Đường xưa Vő hậu thiệt gì,
“Di tông khi trẻ, Tam Tư lúc già.
“Cứ trong sách vở nói ra,
“Một đời sung sướng cũng qua một đời.
“Chính chuyên làm sự đổi dời,
“Lăng vân trắc nết hết đời cũng ma.
“Người ta chẳng lấy người ta,
“Người ta đâu lấy những lò tượng nhân?
“Cho nên tiếc phận hồng nhan,
“Học đòi Như Ý vẽ chàng Văn Quân.”
1611. Nguyệt Nga biết đứa tiểu nhân,
Làm thinh toan chước thoát thân cho rồi.
Bùi ông ngon ngọt trau dồi,
Muốn nàng cho đặng sánh đôi con mình.
“Làm người chấp nhất sao đành,
“Hễ là lịch sự có kinh có quyền.
“Tới đây duyên đã bén duyên,
“Trăng thanh gió mát cắm thuyền chờ ai?
“Nhớ câu xuân bất tái lai,
“Ngày nay hoa nở, e mai hoa tàn.
1621. “Làm chi thiệt mạng hồng nhan,
“Năm canh gối phụng màn loan lạnh lùng.
“Vọng Phu xưa cũng trông chồng,
“Ngày xanh mòn mỏi má hồng phôi pha.
“Thôi thôi khuyên chớ thở ra,
“Vầy cùng con lão một nhà cho xuôi.”
Nguyệt Nga giả dạng mừng vui,
Thưa rằng: “Người có công nuôi bấy chầy.
“Tôi xin dám hỏi lời nầy,
“Hãy tua chậm chậm sẽ vầy nhân duyên.
1631. “Tôi vào lạy tạ Vân Tiên,
“Chay đàn bảy bữa cho tuyền thỉ chung.”
Cha con thấy nói mừng lòng,
Dọn nhà sửa chỗ động phòng cho xuê.
Cỗ đồ bát bửu mượn về chưng ra.
Chiếu hoa gối sách bộn bề,
Cỗ đồ bát bửu mượn về chưng ra.