Endre Ady

Endre Ady (1877-1919) là nhà thơ lớn Hungari, xuất thân từ một gia đình quý tộc nhỏ ở nông thôn đã sa sút. Thuở nhỏ, Ady học ở một trường Tin lành tại Zilah, rồi học luật ở Debrecen, đồng thời làm nghề viết báo. Năm 1904, ông đi Paris, có dịp tiếp xúc và chịu ảnh hưởng của thơ tượng trưng, gặp gỡ nữ thi sĩ Adèle Brull, nhờ đó tìm được cho thơ mình một lối mới. Năm 29 tuổi, ông khẳng định văn phong độc đáo của mình với tập thơ đầu tay Những bài thơ mới (1906) có tiếng vang lớn, và được coi là tác phẩm đánh dấu sự ra đời của nền văn học Hungary hiện đại. Sinh thời Ady, tập thơ này và 9 tập thơ sau đều gây ra nhiều cuộc tranh luận và đánh giá khác nhau tuỳ theo lập trường thiên hữu hay thiên tả của người đọc như: Máu và vàng (1908), Trên cỗ xe của Illes (1908), Cuộc sống ẩn náu (1912), Ai đã thấy tôi (1914), Ở hàng đầu những người đã chết (1918)… Tập Máu và vàng nổi tiếng nhất, được coi là đỉnh cao của thi nghiệp Ady. Trong đó máu tượng trưng cho gian khổ, đau đớn, còn vàng tượng trưng cho hạnh phúc, sung sướng. Muốn được vàng phải tốn xương máu, có tốn xương máu mới có được vàng; cần phải có biện pháp quyết liệt, cách mạng để sửa đổi hoàn toàn cuộc sống giả dối, suy đồi, bất công.

Thơ Ady mang tính cách mạng về nội dung lẫn hình thức, chấm dứt giai đoạn thơ nhạt nhẽo cuối thế kỷ XIX ở Hungary. Bọn phản động bán phong kiến đã công kích kịch liệt Ady, người đại diện cho cái mới, biểu hiện cho cách mạng nhân dân và dân chủ. Ông phải lánh các vụ đả kích bằng cách ra nước ngoài hay đi du lịch. Trong chiến tranh thế giới lần thứ nhất, Ady là một trong số ít nhân vật không tán thành chiến tranh đế quốc, đồng thời tiên đoán giai cấp vô sản sẽ làm chủ được tương lai. Năm 1915, ông cưới một cô vợ trẻ, người rất ngưỡng mộ thơ ông. Bốn năm sau, ông lâm bệnh và mất ngày 27-1-1919 tại một bệnh viện ở thủ đô Budapest, mới có 42 tuổi. Tác phẩm và tư tưởng Ady rất được những người tư sản cấp tiến, nhất là tờ tạp chí tiến bộ Nyugat (Phương Tây) đề cao. Có thể nói tiếng thơ cách mạng dân chủ nhân dân của ông là tiền thân, là cái nền xuất phát của văn học cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Hungary.

Endre Ady (1877-1919) là nhà thơ lớn Hungari, xuất thân từ một gia đình quý tộc nhỏ ở nông thôn đã sa sút. Thuở nhỏ, Ady học ở một trường Tin lành tại Zilah, rồi học luật ở Debrecen, đồng thời làm nghề viết báo. Năm 1904, ông đi Paris, có dịp tiếp xúc và chịu ảnh hưởng của thơ tượng trưng, gặp gỡ nữ thi sĩ Adèle Brull, nhờ đó tìm được cho thơ mình một lối mới. Năm 29 tuổi, ông khẳng định văn phong độc đáo của mình với tập thơ đầu tay Những bài thơ mới (1906) có tiếng vang lớn, và được coi là tác phẩm đánh dấu sự ra đời của nền văn học Hungary hiện đại. Sinh thời Ady, tập thơ này và 9 tập thơ sau đều gây ra nhiều cuộc tranh luận và đánh giá khác nhau tuỳ theo lập trường thiên hữu hay thiên tả của người đọc như: Máu và vàng (1908), Trên cỗ xe của Illes (1908), Cuộc sống…