15.00
3 bài trả lời: 3 bản dịch

Một số bài cùng tác giả

Đăng bởi demmuadong vào 25/09/2006 12:39, đã sửa 1 lần, lần cuối bởi demmuadong vào 25/09/2006 12:44

Inferno: Canto XIII

Non era ancor di là Nesso arrivato,
quando noi ci mettemmo per un bosco
che da neun sentiero era segnato.

Non fronda verde, ma di color fosco;
non rami schietti, ma nodosi e 'nvolti;
non pomi v'eran, ma stecchi con ṭsco:

non han ś aspri sterpi né ś folti
quelle fiere selvagge che 'n odio hanno
tra Cecina e Corneto i luoghi cólti.

Quivi le brutte Arpie lor nidi fanno,
che cacciar de le Strofade i Troiani
con tristo annunzio di futuro danno.

Ali hanno late, e colli e visi umani,
piè con artigli, e pennuto 'l gran ventre;
fanno lamenti in su li alberi strani.

E 'l buon maestro «Prima che più entre,
sappi che se' nel secondo girone»,
mi comincị a dire, «e sarai mentre

che tu verrai ne l'orribil sabbione.
Peṛ riguarda ben; ś vederai
cose che torrien fede al mio sermone».

Io sentia d'ogne parte trarre guai,
e non vedea persona che 'l facesse;
per ch'io tutto smarrito m'arrestai.

Cred'io ch'ei credette ch'io credesse
che tante voci uscisser, tra quei bronchi
da gente che per noi si nascondesse.

Peṛ disse 'l maestro: «Se tu tronchi
qualche fraschetta d'una d'este piante,
li pensier c'hai si faran tutti monchi».

Allor porsi la mano un poco avante,
e colsi un ramicel da un gran pruno;
e 'l tronco suo griḍ: «Perché mi schiante?».

Da che fatto fu poi di sangue bruno,
ricomincị a dir: «Perché mi scerpi?
non hai tu spirto di pietade alcuno?

Uomini fummo, e or siam fatti sterpi:
ben dovrebb'esser la tua man più pia,
se state fossimo anime di serpi».

Come d'un stizzo verde ch'arso sia
da l'un de'capi, che da l'altro geme
e cigola per vento che va via,

ś de la scheggia rotta usciva insieme
parole e sangue; ond'io lasciai la cima
cadere, e stetti come l'uom che teme.

«S'elli avesse potuto creder prima»,
rispuose 'l savio mio, «anima lesa,
cị c'ha veduto pur con la mia rima,

non averebbe in te la man distesa;
ma la cosa incredibile mi fece
indurlo ad ovra ch'a me stesso pesa.

Ma dilli chi tu fosti, ś che 'n vece
d'alcun'ammenda tua fama rinfreschi
nel mondo sù, dove tornar li lece».

E 'l tronco: «Ś col dolce dir m'adeschi,
ch'i' non posso tacere; e voi non gravi
perch'io un poco a ragionar m'inveschi.

Io son colui che tenni ambo le chiavi
del cor di Federigo, e che le volsi,
serrando e diserrando, ś soavi,

che dal secreto suo quasi ogn'uom tolsi:
fede portai al glorioso offizio,
tanto ch'i' ne perde' li sonni e ' polsi.

La meretrice che mai da l'ospizio
di Cesare non torse li occhi putti,
morte comune e de le corti vizio,

infiamṃ contra me li animi tutti;
e li 'nfiammati infiammar ś Augusto,
che ' lieti onor tornaro in tristi lutti.

L'animo mio, per disdegnoso gusto,
credendo col morir fuggir disdegno,
ingiusto fece me contra me giusto.

Per le nove radici d'esto legno
vi giuro che già mai non ruppi fede
al mio segnor, che fu d'onor ś degno.

E se di voi alcun nel mondo riede,
conforti la memoria mia, che giace
ancor del colpo che 'nvidia le diede».

Un poco attese, e poi «Da ch'el si tace»,
disse 'l poeta a me, «non perder l'ora;
ma parla, e chiedi a lui, se più ti piace».

Ond'io a lui: «Domandal tu ancora
di quel che credi ch'a me satisfaccia;
ch'i' non potrei, tanta pietà m'accora».

Percị ricomincị: «Se l'om ti faccia
liberamente cị che 'l tuo dir priega,
spirito incarcerato, ancor ti piaccia

di dirne come l'anima si lega
in questi nocchi; e dinne, se tu puoi,
s'alcuna mai di tai membra si spiega».

Allor soffị il tronco forte, e poi
si convert́ quel vento in cotal voce:
«Brievemente sarà risposto a voi.

Quando si parte l'anima feroce
dal corpo ond'ella stessa s'è disvelta,
Miṇs la manda a la settima foce.

Cade in la selva, e non l'è parte scelta;
ma là dove fortuna la balestra,
quivi germoglia come gran di spelta.

Surge in vermena e in pianta silvestra:
l'Arpie, pascendo poi de le sue foglie,
fanno dolore, e al dolor fenestra.

Come l'altre verrem per nostre spoglie,
ma non peṛ ch'alcuna sen rivesta,
ché non è giusto aver cị ch'om si toglie.

Qui le trascineremo, e per la mesta
selva saranno i nostri corpi appesi,
ciascuno al prun de l'ombra sua molesta».

Noi eravamo ancora al tronco attesi,
credendo ch'altro ne volesse dire,
quando noi fummo d'un romor sorpresi,

similemente a colui che venire
sente 'l porco e la caccia a la sua posta,
ch'ode le bestie, e le frasche stormire.

Ed ecco due da la sinistra costa,
nudi e graffiati, fuggendo ś forte,
che de la selva rompieno ogni rosta.

Quel dinanzi: «Or accorri, accorri, morte!».
E l'altro, cui pareva tardar troppo,
gridava: «Lano, ś non furo accorte

le gambe tue a le giostre dal Toppo!».
E poi che forse li fallia la lena,
di sé e d'un cespuglio fece un groppo.

Di rietro a loro era la selva piena
di nere cagne, bramose e correnti
come veltri ch'uscisser di catena.

In quel che s'appiatṭ miser li denti,
e quel dilaceraro a brano a brano;
poi sen portar quelle membra dolenti.

Presemi allor la mia scorta per mano,
e menommi al cespuglio che piangea,
per le rotture sanguinenti in vano.

«O Iacopo», dicea, «da Santo Andrea,
che t'è giovato di me fare schermo?
che colpa ho io de la tua vita rea?».

Quando 'l maestro fu sovr'esso fermo,
disse «Chi fosti, che per tante punte
soffi con sangue doloroso sermo?».

Ed elli a noi: «O anime che giunte
siete a veder lo strazio disonesto
c'ha le mie fronde ś da me disgiunte,

raccoglietele al piè del tristo cesto.
I' fui de la città che nel Batista
muṭ il primo padrone; ond'ei per questo

sempre con l'arte sua la farà trista;
e se non fosse che 'n sul passo d'Arno
rimane ancor di lui alcuna vista,
que' cittadin che poi la rifondarno

sovra 'l cener che d'Attila rimase,
avrebber fatto lavorare indarno.
Io fei gibbetto a me de le mie case».

 

Xếp theo:

Trang trong tổng số 1 trang (3 bài trả lời)
[1]

Ảnh đại diện

Bản dịch của Nguyễn Văn Hoàn

Tầng Địa ngục thứ VII. Ngục thứ hai. Những người tự sát bị biến thành cây. Số phận của Firenze.

Nesso chưa sang đến bờ bên kia,
Thì chúng tôi đã vào một khu rừng,
Chưa từng có dấu vết của lối mòn đi lại!

Lá cây không xanh mà một màu xám xịt,
Cành không thẳng mà vặn vẹo xù xì,
Quả không có mà chỉ toàn gai độc!

Thú rừng xa lánh cả những vùng trồng tỉa,
Từ sông Serina đến tận Coocneto,
Không rừng nào rậm rạp và dữ dằn như thế!

Đây là nơi loài ác điểu Acpi làm tổ,
Đã đuổi dân Troy chạy khỏi thành Strofade,
Vì lời báo trước về một tương lai thê thảm.

Chúng có cánh chim nhưng cổ và mặt người,
Chân có vuốt cong, bụng lớn đầy lông lá,
Và rền rĩ trên những cành cây kỳ lạ.

Thầy tôi bảo: - “Trước khi tiến vào sâu hơn,
Con nên ghi nhớ, con đang ở ngục thứ hai,
Và vẫn ở đó cho tới khi

Đi vào bãi cát rùng rợn,
Hãy nhìn cho kỹ và con sẽ thấy,
Bao sự việc có thể xóa hết lòng tin vào những điều ta nói”.

Khắp nơi nghe tiếng người than khóc,
Nhưng tuyệt nhiên không thấy một bóng người,
Quá sửng sốt tôi vội dừng chân.

Tôi đoán chừng thầy đã nghĩ tôi tin rằng,
Lời than khóc là của những người đang ẩn nấp,
Ở đâu đó sau các lùm cây.

Nên thầy bảo: - “Nếu con bẻ vài cành,
Của một cây nào đó,
Thì thắc mắc của con sẽ lập tức sáng tỏ”.

Tôi bèn giơ tay ra phía trước,
Bẻ một cành của cây ngái gần bên,
Cây bỗng kêu lên: - “Sao lại hành hạ ta như thế?”

Từ chỗ cành gãy máu đen túa chảy,
Cây lại bảo: - “Sao lại tàn hại ta như vậy?
Hay là ngươi không còn chút nhân tình?

Chúng ta, xưa cũng là người, nay là cây,
Bàn tay ngươi nên sẽ sàng mới phải,
Dù chúng ta đã là những linh hồn rắn rết.”

Như một mẩu củi tươi đã cháy một đầu,
Những đầu kia vẫn nghiến răng, rên rỉ...
Tiếng thoát ra ấy là nhờ có gió.

Vậy là từ cành gãy cùng phát ra,
Lời nói và cả máu khiến tôi vô cùng kinh hãi,
Buông rơi cành cây và đứng  im tại chỗ.

Bậc hiền giả của tôi lên tiếng: - “Hỡi linh hồn bị xúc phạm
Nếu từ đầu nó đã có thể tin,
Những gì đọc được trong thơ ta.

Thì với ngươi tay nó đã không chạm tới,
Nhưng sự việc quá khó tin khiến ta cũng dính líu,
Hành động đó, làm nặng trĩu hồn ta!

Xin cho biết ngươi là ai nếu có thể,
Để sửa sai nó sẽ làm sống lại ký ức của ngươi,
Nơi trần thế, mà nó còn có quyền trở lại!”

Cây đáp: - “Người đã thuyết phục được tôi với lời lẽ dịu dàng,
Khiến tôi không thể im lặng, nhưng xin chớ phiền,
Nếu tôi có điểm tô chút nào câu chuyện kể.

Tôi là người giữ hai chìa khóa,
Của trái tim hoàng đế Federicgo,
Khóa, mở lẹ làng, một tay tôi quán xuyến.

Bí mật của Đức Vua tôi giữ kín,
Cực trung thành với chức vụ vinh quang,
Đến quên cả ngủ và coi thường sinh lực.

Thói đố kỵ không hề rời mắt,
Trơ tráo nhòm ngó cung điện Cesra
Cái chết thì chung, còn tật xấu, riêng của cung đình.

Nó nhen dần ngọn lửa chống tôi trong các linh hồn.
Lửa bén dần đến cả hoàng đế Augusto,
Địa vị sướng vui biến thành tang tóc đau buồn.

Tâm hồn tôi, trong tột cùng phẫn uất,
Nghĩ rằng, bằng cái chết, sẽ trốn được sự khinh thường,
Chống lại mình, một người chính trực, tôi đã bất công!

Với gốc rễ mới của thân phận cây cối,
Tôi xin thề chẳng bao giờ phụ lòng tin,
Của Chúa tôi, niềm vinh quang xứng đáng.

Nếu một trong hai người có thể trở về dương thế
Xin bảo vệ giùm ký ức về tôi,
Đang bẹp dí dưới những đòn đố kỵ”

Chờ một lát nhà thơ liền bảo:
- “Hắn đã ngừng đừng bỏ phí thời gian,
Để hỏi thêm, nếu con còn muốn biết”.

Thầy liền tiếp: - “Nếu người ta hết lòng đáp ứng,
Cài điều mà ngươi cầu khẩn,
Thì hỡi hồn đang bị cầm tù xin hãy nói thêm.

Vì sao hồn lại nhập được vào cây,
Và nếu có thể cũng xin cho biết,
Có bao giờ hồn thoát khỏi thân cây?”

Bấy giờ cây thở dài một tiếng thật to,
Rồi gió đồi thành tiếng nói:
- “Chỉ xin trả lời vắn tắt.

Khi một linh hồn dữ dằn,
Tách khỏi xác do chính mình mong muốn,
Thì Miniot sẽ quẳng xuống tầng thứ bảy.

Xuống rừng này, nhưng nào được chọn lựa!
Rơi xuống đâu là tùy sự rủi may!
Ở đó nảy mầm như một hạt mì nâu.

Rồi đâm trồi và biến thành cây hoang dại,
Ác điểu Acpi đến mổ lá ăn,
Gây đau đớn cho cây và tạo cửa cho niềm đau đớn.

Chúng tôi rất muốn trở lại hình hài cũ,
Như mọi người, nhưng chẳng còn cái gì... để nhập,
Thực không đúng, nếu lại được cái chính mình đã vứt đi!

Chúng tôi sẽ kéo xác tới đây,
Chúng sẽ treo trong khu rừng buồn thảm.
Mỗi cái trên cây của oan hồn hung hãn.”

Đang chú ý lắng nghe lời cây nói,
Vì nghĩ rằng cây còn nhiều điều khác nữa,
Bỗng sửng sốt nghe tiếng động ầm ầm.

Tưởng như đang tiến đến phía mình,
Con lợn rừng và cả đoàn thợ săn,
Nghe rầm rĩ tiếng cành cây và thú vật.

Đây rồi, có hai người từ sườn đồi bên trái,
Trần truồng, tơi tả, đang chạy trốn rất nhanh,
Làm gãy bao cành cây, rừng núi.

Người thứ nhất kêu lên: - “Cứu tôi với, cứu tôi với! Ôi Thần Chết!”
Người thứ hai như thấy mình còn quá chậm
Gào lên: - “Lano, chân mày đâu có nhanh như thế.

Khi ở chiến trận Toppo!”
Và như đã hết hơi kiệt sức,
Hắn lao vào, cùng bụi cây kết thành một khổi.

Phía sau chúng kín cả khu rừng,
Một bầy chó đen đói khát đuổi theo,
Như thể chúng vừa được tuột xích!

Chúng ngoạm răng vào người nấp trong bụi,
Xé ra từng mảnh, từng mảnh,
Rồi tha đi những tứ chi thê thảm.

Người bạn đường nắm lấy tay tôi,
Dắt tôi đến bên cây đang than khóc,
Những vết thương đang ròng ròng chảy máu.

- “Ôi, Jacopo Da Santo Andrea,
Nào có ích gì đâu, anh dùng tôi làm nơi ẩn nấp,
Tôi có lỗi gì với cuộc đời anh tội lỗi?”

Thầy tôi dừng lại trước bụi cây,
Và hỏi: - “Ngươi là ai mà xum xuê cành lá,
Máu tuôn trào và lời than đau đớn?”

Cây nói: - “Hỡi những linh hồn mới tới,
Để chứng kiến nỗi đau khổ dã man,
Đã vặt trụi của tôi bao cành lá.

Xin hãy nhặt dùm và gom lại dưới gốc cây sầu thảm.
Tôi là dân của đô thành đã vì thánh Batista,
Mà đuổi đi vị chủ nhà thứ nhất.

Với tài nghệ của mình, Ngài đã làm cho điêu đứng.
Và nay chỉ trên cầu sông Arno
Còn sót lại ít dấu tích của Người.

Thì sau đó, những công dân của đô thành,
Trên đống tro tàn do Attila để lại,
Đã xây dựng lại một cách vô ích,
Và tôi đã biến nhà mình thành giàn treo cổ!”

... Thì cứ say cho xa đừng phải nhớ.
Thì cứ điên cho đổ vỡ đừng buồn...
Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của James Finn Cotter (bản tiếng Anh)

Nessus had not yet reached the other bank
         When we on this side moved into a wood
         That was not marked at all by any path:
 
         No leaves of green but of a blackish color,
5        No branches smooth but gnarled and tangled up,
         No fruits were growing, only thorns of poison.
 
         No wild beasts, shunning the furrowed farmlands
         Between Cecina and Corneto, burrow
         Underbrush that is so thick and barbed.
 
10       Inside here nest the repugnant Harpies
         Who chased the Trojans from the Strophades
         With foul prophecies of coming losses.
 
         They have wide wings, human necks and faces,
         Feet with claws, and big feathered bellies;
15       They shriek laments from up in the strange trees.
 
         "Before you enter farther," my kind master
         Began saying to me, "know you are here
         Within the second circle and will remain
 
         "Until you come out to the dreadful sand.
20       Look carefully, then, and you shall witness things
         That would destroy your faith in words of mine."
 
         I heard deep wailings rising from all sides,
         Without discerning anyone who made them,
         So that, completely baffled, I stopped short.
 
25       I think he thought that I was thinking that
         All of the voices from among the trunks
         Rose up from people who were hiding from us.
 
         My master said to me, "If you tear off
         A tiny twig from one of the growths here,
30       Your thoughts will also be nipped in the bud."
 
         Then reaching out my hand a bit ahead,
         I snapped a shoot off from a massive thornbush,
         And the trunk of it cried, "Why do you break me?"
 
         And after it had darkened with its blood,
35       It started up again, "Why do you rip me?
         Do you possess no pity in your soul?
 
         "Men we were and now we are mere stumps.
         Surely your hand ought to have been kinder
         Even if we had been the souls of serpents."
 
40       Just as a green log blazing at one end
         Oozes sap out of the other, all the while
         Hissing with the air that it blows out,
 
         So from that broken bough issued together
         Words and blood: at that I let the tip
45       Fall, standing like a man stricken with fear.
 
         To him my sage responded, "Wounded spirit,
         Had he been able to believe before
         What he had witnessed only in my verses,
 
         "He would not have raised his hand against you.
50       But so incredible a thing caused me
         To urge him to an act I now regret.
 
         "But tell him who you were, to make amends
         By refreshing your fame in the world above
         To which he is permitted to return."
 
55       And the trunk: "Your sweet words so attract me
         I cannot remain still, and be not loath
         If I become caught up in conversation.
 
         "I am the one who held both of the keys
         To Frederick's heart, and I turned them so,
60       Locking and unlocking, with such smoothness
 
         "That I kept his secrets almost from all men.
         I stayed so faithful to my glorious office
         That for its sake I lost both sleep and strength.
 
         "The jealous whore who never turns away
65       Her sluttish eyes from Caesar's palaces,
         The deadly plague and common vice of courts,
 
         "Inflamed the minds of all the rest against me,
         And those inflamed then so inflamed Augustus,
         That happy honors turned to tristful woes.
 
70      "My mind, because of its disdainful bent
         Believing it would flee disdain by dying,
         Made me unjust against my own just self.
 
         "By the fresh roots of this tree here I swear
         To you that never once did I break faith
75       With my lord who was worthy of such honor.
 
         "And should one of you return to the world,
         Bolster up my memory which still lies
         Flattened by the blow that envy gave it."
 
         Waiting a while, the poet next said to me,
80       "Since he is silent, do not lose the chance,
         But speak and ask him if you would hear more."
 
         To this I answered, "Do you ask him further
         Whatever you believe will satisfy me,
         For I cannot, such pity rends my heart."
 
85       So he began again, "That this man should
         Gladly perform what you request of him,
         Imprisoned spirit, may it yet please you
 
         "To tell us how the spirit is so bound
         Into these knots; and tell us if you can,
90       Are any ever freed from limbs like these?"
 
         At that the trunk puffed hard and afterward
         That breath was transformed to this speaking voice:
         "The answer I give you shall be concise.
 
         "Whenever the violent soul forsakes the flesh
95       From which it tore itself by its own roots,
         Minos assigns it to the seventh pit.
 
         "It plummets to the wood — no place is picked —
         But wherever fortune happens to have hurled it,
         There it sprouts up like a grain of spelt;
 
100     "It springs into a sapling and wild tree;
         The harpies, feeding on its foliage,
         Cause pain and then an outlet for the pain.
 
         "Like others we shall go to our shed bodies,
         But not to dress ourselves in them once more,
105     For it is wrong to own what you tossed off.
 
         "Here shall we haul them, and throughout the sad
         Wood forevermore shall our bodies hang,
         Each from the thornbush of its tortured shade."
 
         We both continued listening for the trunk,
110     Thinking it still might want to tell us more,
         When a loud uproar caught us by surprise,
 
         Just as a hunter is suddenly alarmed
         By the wild boar and chase — right at his post —
         Hearing the dogs bark and the branches crack.
.
115     And look! there on the left-hand side two wraiths,
         Naked and scratched, fleeing so frantically
         That they smashed all the bushes in the wood.
 
         The front one: "Now come quick, come quick, death!"
         The other, knowing himself out of the race,
120     Shouted, "Lano, your legs were not so nimble
 
         "When you jousted at the battle of Toppo!"
         And then, perhaps, from shortness of his breath,
         He crouched into a knot inside a thicket.
 
         In back of them the wood at once ran wild
125     With black bitches, ravenous and swift,
         Like greyhounds let loose from the leash.
 
         On the crouching shade they gripped their teeth
         And piece by piece they ripped him open-wide
         And then they carried off his wretched limbs.
 
130      Immediately my escort took my hand
         And led me forward to the bush that wept
         In vain laments through its bloody cuts:
 
         "O Jacopo da Sant' Andrea," it said,
         "What have you gained by making me your covert?
135     What blame have I for your own sinful life?"
 
         After my master had drawn up beside it,
         He asked, "Who were you who through many wounds
         Now breathe in blood your mournful speech to us?"
 
         And he told us, "O souls that have arrived
140      In time to see the dishonorable mangling
         Which here has torn my leaves away from me,
 
         "Gather them up at the foot of this sad bush.
         I was of the city that exchanged the Baptist
         For its first patron, Mars, for which reason
 
145     "He'll always make her regret it, with his art,
         And were it not that at the Arno's crossing
         There still remains some vestige of his statue,
 
         "Those citizens who later rebuilt the city
         Upon the ashes Attila left behind
150     Would have performed their labors without profit.
 
         "Of my own house I made myself a gallows."

... Thì cứ say cho xa đừng phải nhớ.
Thì cứ điên cho đổ vỡ đừng buồn...
Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của Hồ Thượng Tuy

KHÚC XIII

Tầng Địa ngục thứ bảy, ngục thứ hai – Những kẻ tự sát, những kẻ xài hoang

Khi Nétxô còn chưa sang bờ ấy
Thì chúng tôi đã vào một khu rừng
Chưa từng có một lối mòn đi lại.

4   Lá cây một màu xám xịt, không xanh
Cành không thẳng mà xù xì, vặn vẹo
Gai độc có nhiều nhưng quả thì không.

7   Thú rừng tránh cả những vùng trồng tỉa
Từ sông Xêxina đến Coónêtô
Không rừng nào rậm, dữ dằn như thế.

10  Đây là nơi loài ác điểu Ácpi
Làm tổ, đuổi dân Tơroa chạy khỏi
Thành Xtrôfađê và thảm hoạ kia.

13  Chúng có cánh chim nhưng cổ, mặt người
Chân có vuốt con, bụng đầy lông lá
Trên cành cây, kêu những tiếng bi ai.

16  Thầy bảo tôi: “Trước khi ta đi tiếp
Hãy nhớ rằng ta ở ngục thứ hai
Và vẫn ở đó – rồi thầy tiếp tục –

19  Cho đến khi đi vào bãi lửa hoang
Hãy nhìn cho kỹ và con sẽ thấy
Chứ lời ta, con có thể không tin”.

22  Khắp mọi nơi nghe những lời than khóc
Nhưng tuyệt nhiên không thấy một bóng người
Tôi vội vàng dừng chân vì sửng sốt.

25  Tôi ngỡ thầy đoán là tôi tin rằng
Lời than khóc là những người ẩn nấp
Sau những lùm cây cả một đám đông.

28  Nên thầy bảo: “Con bẻ vài cành lá
Của một bụi cây nào đó bất kỳ
Thì lập tức thắc mắc con sáng tỏ”.

31  Khi đó bàn tay của tôi đưa ra
Bẻ một cành cây mận gai bên cạnh
Cây bỗng kêu lên: “Sao lại hành ta!”

34  Từ chỗ gãy cành máu đen túa chảy
Cây lại kêu: “Ngươi hành hạ ta chi
Chẳng lẽ ngươi lại dữ dằn đến vậy?

37  Chúng ta xưa là người nay là cây
Bàn tay ngươi nên nhẹ nhàng mới phải
Dù là linh hồn rắn rết giờ đây”.

40  Như thanh củi tươi, một đầu đã cháy
Nhưng đầu kia vẫn rên rỉ, nghiến răng
Tiếng thoát ra ấy là nhờ gió đẩy.

43  Và rồi từ cành gãy ấy cùng tuôn
Cả lời và máu, làm tôi khiếp đảm
Tôi buông cành cây, tại chỗ đứng im.

46  Thầy tôi trả lời tiếng kêu ai oán:
“Giá người này trên con đường của mình
Những gì đọc trong thơ ta, suy ngẫm

49  Thì với ngươi tay nó chẳng chạm lên
Nhưng sự việc này khiến ta dính líu
Hành động này ta có lỗi một phần.

52  Xin cho biết: ngươi là ai, nếu không ngại
Để nó sửa sai ký ức về ngươi
Nơi trần thế, khi nó quay trở lại”.

55  Cây đáp: “Ngươi đã thuyết phục được tôi
Tôi sẽ nói nhưng xin đừng phiền muộn
Nếu như tôi có thêm bớt đôi lời.

58  Tôi là người giữ cả hai chìa khoá
Của trái tim Hoàng đế Phêđêrigô
Đóng, mở lẹ làng nhờ tay tôi cả.

61  Tôi trung thành với nghĩa vụ vinh quang
Bí mật của vua tôi luôn giữ kín
Quên cả ngủ nghê, sức lực coi thường.

64  Thói đố kỵ không hề rời con mắt
Trơ tráo ngó nhòm cung điện Xêda
Bệnh dịch của dân, cung đình thuốc độc.

67  Nhen lửa chống tôi trong các linh hồn
Lửa bén đến Augútxtô Hoàng đế
Biến sướng vui thành tang tóc đau thương.

70  Tâm hồn tôi trong tột cùng phẫn uất
Nghĩ cái chết trốn được sự khinh thường
Đã tự hại mình – một người chính trực.

73  Tôi sống chết giữ gốc rễ của mình
Tôi xin thề chẳng bao giờ phụ bạc
Lòng tin của Chúa là sự vinh quang.

76  Nếu một người còn quay về dương thế
Xin bảo vệ giùm ký ức về tôi
Đang bẹp dí dưới những trò đố kỵ!”

79  “Nó đã ngừng – tôi nghe tiếng nhà thơ –
Con đừng bỏ phí thời gian, hãy hỏi
Nếu như con còn muốn biết điều gì”.

82  Tôi trả lời: “Con mong thầy hỏi giúp
Những điều gì mà thầy nghĩ con nên
Con không thể hỏi vì lòng thương xót”.

85  Thầy liền tiếp: “Nếu người ta hết lòng
Đáp ứng cái điều mà ngươi cầu khẩn
Thì hồn bị tù xin hãy nói thêm.

88  Vì sao hồn vào thân cây nhập được
Và nếu có thể, cho biết điều này
Có bao giờ khỏi thân cây hồn thoát?”

91  Và cây thở dài một tiếng rõ to
Rồi đổi gió thành tiếng, bắt đầu nói:
“Chỉ xin trả lời vắn tắt thôi nghe:

94  Khi một linh hồn dữ dằn, rách nát
Lìa khỏi xác theo ý của chính mình
Thì xuống tầng thứ bảy Minốt vứt.

97  Rơi xuống đâu là tùy sự rủi may
Xuống rừng này, y như là hạt giống
Rồi nảy mầm, do số phận khiến sai.

100 Rồi đâm chồi, biến thành cây hoang dại
Ác điểu Ácpi đến mổ lá ăn
Gây đau đớn, tạo cửa đau đớn ấy.

103 Chúng tôi muốn tìm lại hình hài xưa
Như mọi người, nhưng chẳng còn được nhập
Vì xác thân tự mình đã vứt đi.

106 Tới đây chúng tôi sẽ lôi xác đến
Xác sẽ bị treo trên bụi cây gai
Nơi đang nằm ngủ oan hồn hung hãn”.

109 Chúng tôi nghĩ rằng đợi qua nỗi buồn
Sẽ còn nghe cây nói nhiều điều nữa
Bỗng bất ngờ, nghe tiếng động ầm ầm.

112 Có vẻ về phía chúng tôi áp sát
Con lợn rừng và một đoàn thợ săn
Nghe tiếng gãy cành, bước chân rầm rập.

115 Có hai người chạy bên trái chúng tôi
Trần truồng tả tơi giữa bao cành lá
Làm gãy những cành và những chồi cây.

118 Người thứ nhất: “Cứu tôi! Ôi Thần chết!”
Người thứ hai, gắng không chậm hơn người
Gào lên: “Lanô, mày nhanh khủng khiếp

121 Nhanh hơn cả khi đánh trận Tốppô!”
Rồi nhìn quanh, có vẻ như kiệt sức
Lao vào bụi cây thành một khối to.

124 Kín cả khu rừng, phía sau bọn họ
Một bầy chó đen đói khát đuổi theo
Như thể bầy chó do ai vừa thả.

127 Vào người nấp trong bụi, chúng ngoạm răng
Rồi xé ra từng mảnh, từng mảnh nhỏ
Và tha đi những cục thịt đỏ lòm.

130 Người bạn đường cầm tay tôi, rồi dẫn
Đến bên bụi cây nức nở khóc than
Từ vết thương máu ròng ròng chảy xuống.

133 “Ôi Jacôpô đa Xantô Anđờrêa
Sao anh dùng tôi làm nơi trú ẩn
Tôi có lỗi gì với đời anh xấu xa?”

136 Dừng trước bụi cây thầy tôi lẩm bẩm:
“Ngươi là ai mà cành lá sum suê
Máu tuôn trào và lời than đau đớn?”

139 “Những linh hồn mới đến – cây trả lời –
Để chứng kiến bao nỗi đau man dại
Đã vặt đi bao cành lá của tôi.

142 Xin hãy nhặt giùm và gom dưới gốc
Vì Thánh Giăng Báptít, đô thành của tôi
Đã thay vị chủ đầu tiên – Thánh Mác.

145 Làm cho khốn bằng tài nghệ của Ngài
Nay chỉ trên cầu Ácnô còn sót
Lại một phần dấu tích của Ngài thôi.

148 Rồi sau đó những người xây dựng lại
Trên đống tro tàn của Attila
Người ta đã làm một cách uổng phí.

151 Và tôi tự treo cổ mình trong nhà”.


KHÚC XIII

8. Cecina: tên một con sông; Corneto: một miền hoang vu ở vùng Maremma, Toscana.
10. Arpie (The Harpies): một loài quái vật thần thoại có mặt đàn bà, thân chim.
13 – 15. Những điều này được kể trong anh hùng ca Eneide của Virgilio.
58. Pier delle Vigne: viên quan cận thần của hoàng đế Federico II (Frederick II), được nhà vua tin tưởng trao cho nhiều quyền bính. Bất ngờ bị thất sủng, bị bắt giam. Tự tử trong nhà tù.
65. Cung điện Xêda: là cung điện nhà vua nói chung.
68. Hoàng đế Augútxtô: tức Federico II.
96. Minos: quan xét xử nơi Địa ngục.
120. Lano: theo Boccacio đây là Lano da Siena chết ở trận Pieve al Toppo năm 1278 và tự nguyện chết vì chán cuộc sống nghèo nàn. Là kẻ trước đây tiêu tiền như rác (xem khúc XXIX, 130).
119. Người thứ hai là Iacopo de Santo Andrea, cũng là kẻ tiêu tiền như rác.
143. Thời cổ đại dân Firenze thờ Thánh Mác (thần chiến tranh), khi quy theo đạo Thiên Chúa thì Thánh Giăng Báptít trở thành vị thần bảo trợ cho Firenze. Vị trí đặt tượng Thánh Mác được dùng xây nhà thờ Thánh Giăng, còn tượng Thánh Mác được dời ra bờ sông Arno. Khi Attila tàn phá Firenze, tượng bị vứt xuống sông, sau tìm lại được một phần đem đặt trên Cầu Cũ (Ponte Vecchio). Âm hồn tự tử này nói ý rằng giá không có phần tượng Thánh Mác kia thì Firenze đã bị san bằng và việc xây dựng lại sẽ là “uổng phí”.
151. Câu này chưa có bản nào giải thích rõ ràng.
Chưa có đánh giá nào
Trả lời