Tượng đài Памятник

Ta xây cho mình tượng đài trí tuệ
Dòng người viếng thăm tuôn chảy về đây
Tượng đài đầu bất khuất thẳng ngay
Vươn cao hơn trụ đài Alexandrer đại đế

Không! Ta không chết, hồn đàn thơ nhân ái
Chẳng thành tro bụi, không huỷ hoại biến bay
Quang vinh ta mãi chói ngời lòng nhân loại
Dù một nhà thơ còn sống giữa đời này

Tiếng tăm dội vang nước Nga vĩ đại
Người Phin, Tác ta - bạn của thảo nguyên
Con cháu Slavơ, Tungu man dại
Sẽ gọi tên ta ngôn ngữ trăm miền

Ta sẽ mãi được nhân dân yêu quý
Bời đàn thơ ta ca ngợi tự do
Khơi bác ái giữa bạo tàn thế kỷ
Gợi nhân từ đến với phận rủi ro

Ôi nàng thơ! Hãy lắng nghe thiên mệnh
Nguyệt quế không màng, hờn giận không hay
Khen chê người đời dửng dưng đón nhận
Và không luận bàn với kẻ ngu say

Ta đã dựng cho ta đài kỷ niệm
Không bởi sức tay người ! Đường tới viếng
Cỏ không trùm mất dấu bước thế nhân,
Đỉnh tháp ngang tàng sẽ ngẩng cao hơn
Cả trụ thờ Alecxanđrơ đệ nhất

Nơi đàn thơ thiêng liêng ta không chết!
Hồn ta còn sống mãi chẳng tiêu tan
Và trên đời dù chỉ còn một thi nhân
Danh tiếng ta vẫn còn vang mãi mãi.

Trên mọi nẻo đất nước Nga vĩ đại
Tiếng thơm rồi sẽ đồn mãi về ta,
Từ cháu con kiêu hãnh Xlava
Đến dân Phần, Tungu ngày nay còn man rợ,
Cả Canmức bạn thân của đồng cỏ
Bằng ngôn ngữ riêng họ sẽ gọi ta

Và nhân thế sẽ còn yêu ta mãi
Vì đàn thơ ta thức tỉnh tình thân ái,
Vì trong thuở bạo tàn ta ca ngợi tự do
Và gợi từ tâm với kẻ sa cơ

Nàng thơ hỡi, hãy tuân lời Thượng đế,
Vinh quang không màng, nhục hờn sá kể
Chẳng bận lòng tới kẻ thích người chê,
Chẳng hoài công cãi với đứa ngu si.

1/ Bài thơ này có câu đề từ Exegi monumentum. Nguyên câu này đầy đủ là Exegi monumentum ereperennius (Ta đã dựng lên đài kỷ niệm vững bền hơn sắt đá), câu đầu trong đoạn thứ 30 của tập III đoản ca Gửi Melpomena của nhà thơ La Mã Horatius Flaccus.

2/ Trụ thờ Aleksandr đệ nhất: cột trụ tôn vinh chiến thắng của nước Nga triều Aleksandr I trước quân Pháp của Napoléon I năm 1812. Trụ đá này dựng trên quảng trường trước Cung điện Mùa đông ở Sankt-Peterburg.

3/ Bản dịch của Thuý Toàn nhan đề là Đài kỷ niệm. Nhân tiện tôi cũng nêu ý kiến là các bản dịch khác nhau, nhan đề cũng nhiều khi khác nhau, chúng ta nên đăng đủ nhan đề của từng bản dịch thay vì lược bỏ đi. Vì trừ một số trường hợp dịch "quá chuẩn", cách dịch nhan đề của một dịch giả chưa chắc là hoàn hảo. Và để tiện tham khảo nữa (ví dụ bạn nào đi tìm bài "Tượng đài" do Thuý Toàn dịch chắc là bó tay).

Ta dựng cho mình tượng đài thần thánh,
Lối người qua không mọc chút rêu mờ
Mang lên cao bằng mái đầu kiêu hãnh
Hiên ngang vượt lên cột Alexander.

Ta không chết - Hồn ta trong đàn hạc
Chẳng hư hao, vượt qua cốt tro tàn–
Dưới trăng vàng trên cõi nhân gian
Ta vinh quang, chỉ cần nhà thơ sống.

Tiếng ta vang khắp nước Nga rộng lớn,
Bằng mọi ngôn ngữ của người ta được đọc lên,
Cả dòng dõi tự hào người Xla-vơ, người Tungu hoang dã,
Cả người Finn, và người Kalmyk bạn của thảo nguyên.

Giữa lòng dân ta được yêu thương mãi,
Với cây hạc cầm ta thức dậy thiện lương,
Ca ngợi Tự do giữa kỷ nguyên khắc nghiệt
Kêu gọi xót thương cho những kẻ lầm đường.

Hỡi Nàng thơ hãy theo Lời Thiên Chúa,
Vương miện không cần, tị hiềm chẳng sợ,
Vu vạ, ngợi khen cũng chỉ thờ ơ
Ganh đua làm chi với mấy gã khù khờ.

Ta xây đài tưởng niệm mình không bởi tay người dựng,
Không có đông người thăm viếng gần xa.
Đài tưởng niệm sẽ vút cao sừng sững
Hơn cả trụ đài Hoàng đế Alexander.

Không, ta không chết – linh hồn trong thi nhạc
Sống lâu hơn tro tàn, chẳng về cõi hư vô –
Vinh quang ta sẽ còn, không đổi khác
Nếu trên đời còn có một nhà thơ.

Tiếng lành về ta đồn xa khắp nước Nga vĩ đại
Mọi tộc người, mọi ngôn ngữ nhắc tên,
Con cháu Xlavơ tự hào, người Phần lan thân ái,
Người Tunguz núi rừng, người Kalmyk thảo nguyên

Ta sẽ mãi được nhân dân yêu mến
Vì đàn thơ khơi cảm xúc tốt lành,
Trong kỷ nguyên baọ tàn, tự do lên tiếng
Kêu gọi nhân từ cho những phận mong manh.

Hỡi Nàng Thơ, hãy vâng theo ý Chuá
Vương miện không màng, chẳng hãi sợ âu lo
Lạnh nhạt, thờ ơ dù ai khen hay vu khống,
Đừng mất công tranh luận với kẻ khờ.