與史郎中欽聽黃鶴樓上吹笛

一為遷客去長沙,
西望長安不見家。
黃鶴樓中吹玉笛,
江城五月落梅花。

 

Dữ Sử lang trung khâm thính Hoàng Hạc lâu thượng xuy địch

Nhất vi thiên khách khứ Trường Sa,
Tây vọng Trường An bất kiến gia.
Hoàng Hạc lâu trung xuy ngọc địch,
Giang Thành ngũ nguyệt “Lạc mai hoa”.

 

Dịch nghĩa

Một lần làm khách đi đày đến Trường Sa,
Nhìn về phía tây thành Trường An chẳng thấy nhà.
Trong lầu Hoàng Hạc nghe tiếng sáo ngọc,
Thành Giang Hạ tháng năm nghe khúc “Lạc mai hoa”.


(Năm 759)

Đề bài này có nơi chép là Đề Bắc Tạ bi 題北謝碑 hay Hoàng Hạc lâu văn địch 黃鶴樓聞笛. Bắc Tạ bi là tấm bia dựng trong Hoàng Hạc lâu.

 

Xếp theo:

Trang trong tổng số 3 trang (25 bài trả lời)
[1] [2] [3] ›Trang sau »Trang cuối

Ảnh đại diện

“Hoa mai rụng” hay khúc “Lạc mai hoa”?

Câu 4 cùa bài thơ với 3 từ “lạc mai hoa” đã gây nhiều tranh luận. Đỗ Bằng Đoàn, Bùi Khánh Đản cho “Lạc mai hoa” là tên một khúc nhạc nên dịch: “Giang Thành vẳng khúc Lạc mai hoa”.

Tân Việt Điểu dịch:

Sáo ngọc thổi trong lầu Hoàng Hạc
Tháng năm mai rụng chốn Giang Thành
Quốc Nghi Trương Cam Vịnh cho là Tân Việt Điểu dịch sai vì theo ông “Lạc mai hoa” là tên khúc nhạc người Khương phả vào ống địch chứ không phải là “hoa mai rụng”.

Tân Việt Điểu phản bác lại là ông dư biết có khúc nhạc ấy, nhưng ông dịch là “hoa mai rụng” vì căn cứ ở các điểm sau:

- Thứ nhất: trong Từ nguyên chỉ có khúc nhạc “Mai hoa lạc” chứ không có khúc “Lạc mai hoa”.

- Thứ hai là câu thơ của Lý Bạch là song đối: Hoàng Hạc đối với Giang Thành, xuy (thổi) đối với lạc (rụng), “ngọc địch” đối với “mai hoa”. Như vậy hai câu này không phải là câu dưới tiếp liền câu trên (enjambement) như trong thơ Tây phương mà là một cặp song đôi (parallélisme). Trong những bài thất ngôn tứ tuyệt, Lý Bạch thường dùng lối song đối cho câu thứ 3 và thứ 4 như bài Thượng hoàng tây tuần Nam Kinh kỳ nhất:
Địa chuyển Cẩm Giang thành Vị Thuỷ
Thiên hồi Ngọc Luỹ hoá Trường An
Đỗ Bằng Đoàn, Bùi Khánh Đản dịch là:
Đất chuyển Cẩm Giang thành Vị Thuỷ
Trời xoay Ngọc Luỹ hoá Trường An
- Thứ ba: nếu như câu dưới nối tiếp câu trên chứ không phải là song đối thì Hoàng Hạc và Giang Thành phải ở liền một nơi với nhau. Đằng này Hoàng Hạc ở Tây Nam huyện Vũ Xương tỉnh Hồ Bắc, còn Giang Thành tức Giang Hoài thuộc tỉnh Giang Tô xa cách nhau vạn dặm làm sao mà tiếng sáo ở Hoàng Hạc lâu nghe ở tận Nam Hoài được?

- Thứ tư: Theo Quảng sử loại về mục chữ “mai” có câu “Giang phong biểu tín” dưới có chứ thích là “Phong tục thông nghĩa” nói: “Ngũ nguyệt hữu lạc mai phong, Giang Hoài dĩ tín phong” (Tháng năm có gió mai rụng, ở miền Giang Hoài cho là tín phong, gió báo tin).

Khi Lý Bạch ngồi uống rượu cùng quan Sử lang trung trên lầu Hoàng Hạc mà nghe tiếng địch đã nghĩ đến Giang Hoài là nơi có gió tháng năm làm rụng hoa mai. Như thế hoa mai còn rụng vào tháng năm. Cảnh trí này còn là nguồn cảm hứng của văn nhân, thi sĩ, hoạ sĩ và nhạc sĩ. Theo Từ nguyên thì vùng Giang Tô An Huy có “Mai hoa lãnh” thuộc huyện Giang Đô, tỉnh Giang Tô, “Mai sơn” ở Lô Giang và Thủ Thành. Mai Tiêu động, Mai Lãnh ở Giang Tây có “lạc mai phong” mà Giang Hoài cho là “tín phong”.

Và ông Tân Việt Điểu cho là các cụ Cử Tu Trai Nguyễn Tao, cụ Tú Đặng Chu Kình, cụ Á Nam Trần Tuấn Khải, Nguyễn Thọ Dực, Bửu Cầm... đều đồng ý với cách giải thích của ông.

Với sự nghiên cứu sâu sắc và sự tham khảo ý kiến của những nhà Hán học lão thành nhiều kinh nghiệm thì ý kiến của Tân Việt Điểu rất có cơ sở để tin tưởng là chính xác.

Tôi ghi lại cuộc tranh luận này để thấy đối với thơ Đường để hiểu được ý nghĩa đúng của bài thơ nhiều khi phải biết dựa một phần vào luật đối của bài thơ.


[Thông tin 1 nguồn tham khảo đã được ẩn]
Môn toả hoàng hôn,
Nguyệt tẩm mai hoa lãnh.
Chưa có đánh giá nào
Chia sẻ trên FacebookTrả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của Lê Nguyễn Lưu

Làm quan bị đổi đến Trường Sa
Nghoảnh lại Trường An chẳng thấy nhà
Hoàng Hạc lầu cao nghe sáo ngọc
Giang Thành dậy khúc “Lạc mai hoa”.


[Thông tin 1 nguồn tham khảo đã được ẩn]
Lộ tòng kim dạ bạch,
Nguyệt thị cố hương minh.
Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của Ngô Văn Phú

Trường Sa đất biếm làm thân khách
Ngảnh lại Trường An chẳng thấy nhà
Hoàng hạc lầu cao nghe sáo ngọc
Thành Giang nghe khúc “Lạc mai hoa”.

Lộ tòng kim dạ bạch,
Nguyệt thị cố hương minh.
Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của Hải Đà

Làm thân ly khách tận Trường Sa
Nhìn lại Tràng An chẳng thấy nhà
Hoàng Hạc lầu thơ vi vút sáo
Giang Thành vọng khúc “Lạc mai hoa”.

Lộ tòng kim dạ bạch,
Nguyệt thị cố hương minh.
Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Phụng Hà

Thi viện đăng hai bài của Lý Bạch :     
1) Hoàng Hạc lâu văn địch (黃鶴樓闻 笛),hai bản dịch của Ngô Văn Phú và Hải Đà
2) Dữ Sử lang trung khâm thính Hoàng Hạc lâu thượng xuy địch  ( 與史郎中欽聽黃鶴 樓上吹笛 ),  bản dịch của Lê Nguyễn Lưu
Nhưng hai bài đó chỉ là một.

14.00
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của Phụng Hà

Trường Sa đến đấy bị biếm quan,
Nhìn lại Trường An chẳng thấy làng.
Trên lầu Hoàng Hạc nghe sáo ngọc,
Khúc "Hoa mai rụng" rộn thành Giang.

Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của Vũ Minh Tân

Một lần làm khách đến Trường Sa
Nhìn lại Trường An khuất bóng nhà
Lầu Hạc thoáng nghe còn tiếng sáo
Thành Giang vẳng khúc “Lạc mai hoa”

Khi bạn so găng với cuộc đời, cuộc đời luôn luôn thắng (Andrew Matthews)
Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của Hoàng Giáp Tôn

Bị dời khách đến Trường Sa,
Phía tây ngóng chẳng thấy nhà, Trường An.
Sáo ngọc lầu Hoàng Hạc vang,
Lạc mai khúc tháng năm Giang Hạ thành!

25.00
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của mailang

Có lần khách biếm đến Trường Sa,
Tây ngóng Trường An chẳng thấy nhà.
Lầu Hạc tháng năm lừng sáo ngọc,
Giang thành ai thổi Lạc Mai Hoa.

Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Lê Xuân Khải

Ông Lê Xuân Khải, Câu lạc bộ thơ Hán Việt Pháp Phiên âm, Dịch nghĩa, Chú thích, Dịch thơ bài thơ này như sau:

Dữ Sử lang trung ẩm thính Hoàng Hạc lâu thượng xuy địch
Nhất vi thiên khách khứ Trường Sa,
Tây vọng Trường An bất kiến gia,
Hoàng Hạc lâu trung xuy ngọc địch,
Giang Thành ngũ nguyệt lạc mai hoa.

Dịch nghiã:
Uống rượu cùng Sử lang trung nghe tiếng sáo trên lầu hoàng hạc
Đã là thân đi đày ở Trường Sa,
Nhìn về phía tây ở Trường An không thấy nhà.
Tiếng sáo vút lên từ lầu Hoàng Hạc,
Tháng năm ở Giang Thành lại được nghe điệu sáo “Lạc mai hoa”.
 
Dịch thơ
Đã là khách biếm đến Trường Sa,
Tây ngóng Trường An chẳng thấy nhà.
Hoàng Hạc lầu nghe tiêu réo rắt,
Tháng năm Giang Hạ “Lạc mai hoa”.

Thiên khách: như khách biếm, khách bị đi đầy Trường Sa.
Lý Bạch dùng câu chuyện: Giả Nghị (đời Hán) phải lời gièm pha bị biếm làm Thái phó cho Trường Sa vương để so với việc đi đầy của mình.
Giang Thành là Giang Hạ,
“Lạc mai hoa” tức điệu sáo “Mai hoa lạc”

Chưa có đánh giá nào
Trả lời

Trang trong tổng số 3 trang (25 bài trả lời)
[1] [2] [3] ›Trang sau »Trang cuối