04/05/2024 07:03Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thơ mới bảy chữ; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hiện đại
Đăng bởi Vanachi vào 15/03/2005 10:39
Sông Mã[1] xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sài Khao[2] sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát[3] hoa về trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông[4] mưa xa khơi
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch[5] cọp trêu người
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu[6] mùa em thơm nếp xôi
*
Doanh trại bừng lên hội đuốc, hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu[7] nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn[8] xây hồn thơ
Người đi Châu Mộc[9] chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc[10]
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa
*
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc[11]
Quân xanh màu lá[12] dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu[13] anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành[14]
*
Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hồn về Sầm Nứa[15] chẳng về xuôi.
Phù Lưu Chanh, 1948
Quang Dũng tham gia đoàn quân Tây Tiến năm 1947 và hành quân lên Tây Bắc với nhiệm vụ phối hợp với bộ đội nước bạn để bảo vệ vùng biên giới Việt Lào. Ban đầu, bài thơ được đặt tên là Nhớ Tây Tiến và đăng lần đầu trên Báo Quân Bạch Đằng của Liên khu III năm 1948, trên Báo Văn nghệ Việt Bắc năm 1949.
Bài thơ này được sử dụng trong các chương trình SGK Văn học 12 giai đoạn 1990-2006, SGK Ngữ văn 12 từ 2007, và đã được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc thành bài hát cùng tên.
Bản ở đây cùng cả dấu câu và cách ngắt khổ được chép theo bản in trong tập Mây đầu ô.
[1] Con sông chảy qua Sơn La, Hoà Bình và Thanh Hoá.
[2, 3, 4, 5, 6, 9] Tên các địa phương trong địa bàn hành quân của đoàn Tây Tiến.
[7] Điệu nhạc của dân miền núi.
[8] Thủ đô nước Lào.
[10] Thuyền dài và hẹp làm bằng thân một cây gỗ to, khoét thành khoang thuyền.
[11] Chiến sĩ Tây Tiến vì sốt rét nhiều đến nỗi rụng hết tóc, cũng có người cạo trọc đầu để thuận tiện trong chiến đấu.
[12] Nói sốt rét nặng đến nỗi xanh như lá (cũng có ý nói chiến sĩ Tây Tiến nguỵ trang bằng lá cây xanh khi đánh giặc).
[13] Theo Trần Lê Văn thì đồng bào thấy các chiến sĩ Tây Tiến rét đã cho chiếu để khoác cho đỡ rét (thay cho áo bào). Khi chết đồng đội dùng chiếu đó để liệm vì không có quan tài.
[14] Tích xưa Kinh Kha một mình vượt sông Dịch, đi giết bạo chúa Tần Thuỷ Hoàng. Cuộc hành thích không thành công, Kinh Kha bị chết tại triều đình nhà Tần. Ý câu thơ muốn khẳng định tính chất bi hùng trong sự hi sinh của chiến sĩ Tây Tiến.
[15] Tỉnh Sầm Nứa của nước Lào.