Bạch yến

白燕

Hồi trẻ Viên Khải từng đến ở nhà Dương Hùng Trinh. Bài này từng được họ Dương khen, mọi người gọi Viên là Viên Bạch Yến. Đại khái bài thơ học Đỗ, nặng về bắt chước, chỉ hay ở chỗ tả bạch yến mà không dùng đến bạch yến, được nhiều người khen hay nhưng lại không có gửi gắm gì, tuy mượn vật tỏ tình nhưng không rõ ràng, cho nên Lý Mộng Dương phê “Bài thơ này tuy được truyền tụng nhiều nhưng dở nhất”.

[1] Chim én rét bay về phương nam, nóng lại trở về.
[2] Muốn nói đất nước không còn loạn lạc điêu linh nữa, Chu Nguyên Chương đã bình định và lập quốc. Tác giả được vời ra làm Giám sát ngự sử (1370), nhưng sau bất mãn và vì Chu Nguyên Chương là người đa nghi, nhỏ nhen nên phải giả điên xin về quê.
[3] Hai nhà cự phú Vương Đạo 王導, Tạ An 謝安 ở Kim Lăng đời Đông Tấn, xưa thường có chim én đến làm tổ nhưng cũng hiếm có bạch yến.
[4] Hình trạng chim én như vầng trăng sáng trong khoảng không rộng lớn trên sông Hán, tuy nhiên chim én là loài vật cao khiết, rất khó cho người đời phát hiện. Cũng có thể hiểu là trăng sáng (nhất là trăng đầu tháng), màu yến lẫn vào ánh trăng nên không trông thấy bóng.
[5] Tức Thố Viên, do Lương Hiếu Vương Lưu Vũ đời Tây Hán dựng nên, dấu cũ ở phía động huyện Thương Khâu, Hà Nam ngày nay, để hội tụ văn thi sĩ trong nước. Tác giả muốn nói, ngày xưa ở Lương Viên, biết bao nhân tài đến làm thơ viết văn ngâm xướng, nhưng nay trong tiết trọng đông, Lương Viên vắng ngắt, chỉ có tuyết phủ ngập đầy, theo gió bay múa.
[6] Đến mùa xuân, tơ liễu thả xuống ven ao hồ, đó chính là quê hương trong mộng của chim én.
[7] Hơi lạnh thấm vào áo, cũng là những kinh nghiệm đau thương của tác giả do triều đình gây ra, bây giờ không muốn quay đầu nhìn lại nữa.
[8] Triệu Phi Yến hoàng hậu của Hán Thành Đế và em gái Triệu Chiêu Nghi ở cung Chiêu Dương. Tác giả muốn nói dầu có được sủng ái như hai chị em Triệu Phi Yến, Triệu Chiêu Nghi, nhưng cũng chẳng nên bay vào cung điện triều đình nữa vì nơi đó có rất nhiều cảnh thị phi tàn khốc, và chính tác giả là nạn nhân của sự tàn khốc đó.