27/04/2024 08:12Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 13/05/2016 20:44
Nguyên tác
立賢今無方，
科目進以正。
科目中鉅選，
進士科為盛。
多士生王國，
此途競駝騁。
吾契六七人，
曾此共締訂。
兩杜吾不能，
陳管尚蹭蹬。
只今君與楊，
前程正賭勝。
蘊藉亦渾純，
文章擅司命。
桃浪眄先登，
春風助佳興。
雲樹古人情，
折梅以相贈。
勉旃復勉旃，
洗觴佇相慶。
不足慶君輩，
將為吾輩幸。
Phiên âm
Lập hiền kim vô phương,
Khoa mục tiến dĩ chính.
Khoa mục trung cự tuyển,
Tiến sĩ khoa vi thịnh.
Đa sĩ sinh vương quốc,
Thử đồ cạnh trì sính.
Ngô khế lục thất nhân,
Tằng thử cộng đế đính.
Lưỡng Đỗ[1] ngô bất năng,
Trần Quản[2] thượng thặng đặng.
Chỉ kim quân dữ Dương,
Tiền trình chính đổ thắng.
Uẩn tạ diệc hồn thuần,
Văn chương thiện ty mệnh.
Đào lãng[3] miện tiên đăng,
Xuân phong trợ giai hứng.
Vân thụ cổ nhân tình,
Chiết mai dĩ tương tặng.
Miễn chiên phục miễn chiên,
Tẩy trường trữ tương khánh.
Bất túc khánh quân bối,
Tương vi ngô bối hạnh.Dịch nghĩa
Lập hiền không có phương sách nào khác
Bằng lấy việc thi cử làm chính
Việc thi tuyển trọng đại trong các kỳ thi cử lớn
Khoa tiến sĩ là thịnh nhất
Nhiều kẻ sĩ sống trong cùng đất nước
Con đường này hãy đua nhau rong ruổi
Bọn ta sáu bảy người
Đã từng cùng hẹn ước
Hai ông họ Đỗ ta không thể theo
So với ông Trần, ông Quản ta còn thua kém
Nay chỉ có ông và ông Dương
Bước đường phía trước quả nhìn thấy thắng lợi
Ông học vấn sâu sắc và là người thuần hậu, hồn nhiên
Văn chương vốn là do mệnh
Bọn chúng tôi nhìn ông bước trước trong sóng hoa đào
Gió xuân giúp thêm cảm hứng tốt đẹp
Bạn bè nhớ nhau, người xưa đã thế
Bẻ cành mai tặng nhau
Nỗ lực, hãy nỗ lực thêm
Rửa chén rượu để mừng ông
Không đủ để mừng các ông
Nhưng sẽ là vinh hạnh cho chúng tôiBản dịch của Trần Lê Văn
Xây dựng bậc hiền tài
Thi cử là việc chính
Thi cử chọn tài cao
Khoa tiến sĩ rất thịnh
Trong nước sĩ phu nhiều
Đường này đua rảo bước
Bọn ta sáu bảy người
Từng cùng nhau hẹn ước
Hai ông Đỗ khó theo
Trần, Quản không sánh nổi
Có ông với ông Dương
Tiền đồ chắc thắng lợi
Sâu sắc và hồn nhiên
Văn do vận mệnh vững
Bước trước trên sóng đào
Gió xuân giúp cảm hứng
Xa nhau như bạn xưa
Bẻ cành mai đưa tặng
Gắng lên, hãy gắng lên
Xin nâng chén mừng bạn
Dẫu chưa đủ tỏ mừng
Chúng tôi cũng may mắn
[1] Chỉ Đỗ Phủ (Lão Đỗ) và Đỗ Mục (Tiểu Đỗ), hai nhà thơ nổi tiếng đời Đường. Đỗ Phủ là thi hào thời Thịnh Đường được mệnh danh là “thi sử” và Đỗ Mục là nhà thơ nổi tiếng đời Vãn Đường (Trung Quốc).
[2] Trần là Trần Bình và Quản là Quản Trọng. Trần Bình là người thời Hán Dương Vũ, nhà nghèo nhưng rất ham học, sau khi đỗ làm quan, phụng sự Hán Cao Tổ (Lưu Bang), ông đưa ra nhiều kế sách hay được phong làm Khúc Nghịch hầu, đến đời Hán Huệ Đế, được phong làm Tả Thừa tướng. Quản Trọng là tướng giỏi của Tề Hoàn Công thời Xuân Thu, tên là Di Ngô, ông giúp Tề Hoàn Công thành nghiệp bá, xưng Trọng Phụ.
[3] Sóng đào. Trong sách Tam Tần ký có chép: “Ở bến sông có cửa rồng, sóng hoa đào nổi lên là lúc cá chép vượt cửa sông, con cá nào qua được đó thì biến thành rồng”. Sau chỉ những người thi đỗ.