30/04/2024 23:16Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 10/03/2015 23:38
Nguyên tác
南嶽配朱鳥，
秩禮自百王。
欻吸領地靈，
澒洞半炎方。
邦家用祀典，
在德非馨香。
巡守何寂寥，
有虞今則亡。
洎吾隘世網，
行邁越瀟湘。
渴日絕壁出，
漾舟清光旁。
祝融五峰尊，
峰峰次低昂。
紫蓋獨不朝，
爭長嶪相望。
恭聞魏夫人，
群仙夾翱翔。
有時五峰氣，
散風如飛霜。
牽迫限修途，
未暇杖崇岡。
歸來覬命駕，
沐浴休玉堂。
三歎問府主，
曷以贊我皇。
牲璧忍衰俗，
神其思降祥。
Phiên âm
Nam nhạc phối chu điểu[1],
Trật lễ tự bách vương.
Huất hấp lĩnh địa linh,
Hống động bán viêm phương.
Bang gia dụng tự điển,
Tại đức phi hinh hương.
Tuần thú hà tịch liêu,
Hữu Ngu[2] kim tắc vong.
Kịp ngô ải thế võng,
Hành mại việt Tiêu, Tương.
Khát nhật tuyệt bích xuất,
Dạng chu thanh quang bàng.
Chúc Dung ngũ phong tôn,
Phong phong thứ đê ngang.
Tử cái độc bất triều,
Tranh trưởng nghiệp tương vương (vọng).
Cung văn Nguỵ phu nhân[3],
Quần tiên giáp cao tường.
Hữu thì ngũ phong khí,
Tán phong như phi sương.
Khiên bách hạn tu đồ,
Vị hạ trượng sùng cương.
Quy lai ký mệnh giá,
Mộc dục hưu ngọc đường[4].
Tam thán vấn phủ chủ[5],
Hạt dĩ tán ngã hoàng.
Sinh bích nhẫn suy tục,
Thần kỳ tư giáng tường.Dịch nghĩa
Núi Nam nhạc kết hợp với chim đỏ,
Ngôi bậc của núi là do các đời vua đề ra.
Phút chốc nắm cái hồn của đất,
Mù mịt trùm nửa vùng nóng bức.
Cả nước dùng quy cách lễ bái,
Đó là căn cứ vào đức chứ không phải tiếng thơm.
Việc tuần tra của vua sao im lìm thế,
Dòng Hữu Ngu đến nay thế là hết.
Đến khi ta mắc lưới đời,
Đi hoài vượt sang vùng hai sông Tiêu và Tương.
Vào ngày kiệt sức, một bức tường hiện ra chặn đường,
Con thuyền lênh đênh dạt ngay bên bờ sáng chói.
Chúc Dung năm đỉnh núi cao vọi,
Chỏm chỏm cứ hết thấp lại đến cao.
Chỉ có ngọn Tử Cái là không thấy hiện ra,
Tranh đứng đầu cao mà mất đi.
Kính cẩn nghe bà họ Nguỵ,
Bầy tiên xúm xít xung quanh.
Có lúc bầu không khí quanh năm chỏm núi,
Gió toả ra như sương bay.
O ép nên việc tìm lối bị hạn chế,
Chưa được nhàn rỗi chống gậy lên sườn núi cao.
Mong mỏi rong xe mà trở về,
Tắm rửa rồi rời căn nhà ngọc.
Kêu than ba tiếng để hỏi vị chủ của cái phủ này,
Lấy gì để giúp vua ta đây.
Đành theo thói tục suy đồi lấy viên ngọc làm lễ cúng,
Nghĩ đến thần linh sẽ ban phép lành.Bản dịch của Phạm Doanh
Thứ tự đặt vua xưa,
Nam nhạc hợp chim đỏ.
Nửa vùng nóng mịt mờ,
Hồn đất phút chốc rõ.
Vì đức, chẳng vì danh,
Nhà nhà phép tế giữ.
Tuần thú sao im lìm,
Hữu Ngu nay ngắc ngứ.
Bỗng ta mắc lưới đời,
Tới Tiêu, Tương mệt lử.
Đang nguy, hiện tường cao,
Cạnh vừng sáng, thuyền nhỏ.
Đầu năm chỏm: Chúc dung,
Chỏm chỏm trồi sụt đủ.
Tử cái không hiện ra,
Hỏng việc dành ngôi cả.
Lắng nghe Nguỵ phu nhân,
Các tiên xúm xít tụ.
Hơi năm chỏm có khi,
Gió bay như sương phủ.
O ép khó tìm đường,
Sườn cao gậy chưa hả.
Rong xe bèn quay lui,
Tắm rửa, nhà ngọc bỏ.
Hỏi chúa phủ vài lời,
Lấy gì giúp vua tớ.
Cúng ngọc chịu thói đời,
Ban lành, thần vẫn nhớ.
(Năm 769)
[1] Tên một chòm sao. Theo thiên văn cổ xưa của Trung Quốc, có hai mươi tám chòm sao, thì ở phía nam có bảy là Tỉnh 井, Quỷ 鬼, Liễu 柳, Tinh 星, Trương 張, Dực 翼, và Chẩn 軫, kết hợp lại như hình con chim. Miền nam thuộc tượng Hoả (lửa) nên có màu đỏ, do đó tên Chim đỏ.
[2] Tên của Ngu Thuấn 虞舜. Ông Thuấn, vốn tên là Diêu Trùng Hoa 姚重華, vì lập nuớc ở đất Ngu nên có tên Ngu Thuấn hay Hữu Ngu thị. Tính có hiếu, được vua Nghiêu trọng dụng, cho thay quyền trong ba chục năm, sau làm thiên tử, đóng đô ở Bồ Bản 蒲阪 (huyện Vĩnh Tế, Sơn Tây) trong 48 năm, còn có tên là Đại Thuấn, đi tuần du phương nam và chết ở cánh đồng Thương Ngô. Ông Vũ kế vị.
[3] Chỉ Nam nhạc phu nhân, là con của quan tư đồ Nguỵ Thư đời Tấn, đắc đạo mà lên trời.
[4] Nhà cấp cho quan chức.
[5] Vị thần tiên của núi làm chủ động phủ.