16/05/2024 10:00Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nguyên
Đăng bởi tôn tiền tử vào 30/11/2018 11:18
Nguyên tác
銀河忽如瓠子決，
瀉諸五老之峰前。
我疑天孫織素練，
素練脫軸垂青天。
便欲手把并州剪，
剪取一幅琉璃煙。
相逢雲石子，
有似捉月仙。
酒喉無耐夜渴甚，
騎鯨吸海枯桑田。
居然化作十萬丈，
玉虹倒挂清冷淵。
Phiên âm
Ngân Hà[1] hốt như Hồ Tử[2] quyết,
Tả chư Ngũ Lão chi phong[3] tiền.
Ngã nghi thiên tôn[4] chức tố luyện,
Tố luyện thoát trục thuỳ thanh thiên.
Tiện dục thủ bả Tinh Châu[5] tiễn,
Tiễn thủ nhất bức lưu ly[6] yên.
Tương phùng Vân Thạch[7] tử,
Hữu tự Tróc Nguyệt tiên[8].
Tửu hầu vô nại dạ khát thậm,
Kỵ kình[9] hấp hải khô tang điền[10].
Cư nhiên hoá tác thập vạn trượng,
Ngọc hồng đảo quải thanh lãnh uyên.[11]Dịch nghĩa
Ngân Hà bỗng bị vỡ ở Hồ Tử
Chảy trước đỉnh Ngũ Lão
Ta ngờ là cháu trời dệt lụa trắng
Lụa trắng tung khỏi trục treo ở trời xanh
Liền muốn tay cầm kéo Tinh Châu
Cắt lấy một khổ khói lưu ly
Gặp Vân Khanh Tử
Giống như Tiên bắt trăng
Đêm, cổ khô rượu khát lắm
Cưỡi cá kình hút biển khô thành ruộng dâu
Rõ ràng hoá thành cầu vồng mười vạn trượng
Treo ngược nơi vực sâu lạnh.Bản dịch của Lê Xuân Khải
Ngân Hà bỗng vỡ nơi Hồ Tử
Trước đỉnh cao Ngũ Lão tuôn về
Lụa trắng Chức Nữ ta ngờ
Tung ra khỏi trục rủ từ trời xanh
Kéo Tinh Châu toan nhanh tay cắt
Khói lưu ly một vạt lửng lơ
Gặp Vân Thạch Tử trong mơ
Hao Hao Lý Bạch say vồ bóng trăng
Cổ khô rượu đêm trường khát xé
Cưỡi cá kình hút bể thành dâu
Cầu vồng hoá đủ sắc mầu
Treo ngược vạn trượng vực sâu lạnh người
Lư sơn là dãy núi ở huyện Cửu Giang, tỉnh Giang Tây. Trong tiểu dẫn tác giả có nói ông gặp Quán Vân Thạch trong mơ, cùng đi chơi ở Lư sơn nên làm bài này. Nghiên Sơn Đường ngoại kỷ chép: Đêm mười sáu tháng tám giáp thân Chí Chính, Dương Liêm Phu mơ cùng đi chơi núi Lư với Toan Trai tiên khách, đều làm thơ. Toan Trai làm bài Bành lang từ, Liêm Phu làm bài Bộc bố dao. Sáng ra kể lại với Phú Xuân Ngô Phục, Phục vỗ ghế kêu to “Toan Trai chi từ, hoạt kê hước lãng, cố phong lưu tài tử, nhi tiên sinh chi dao, hùng vĩ tuấn dật, chân thiên tiên giã” (Từ của Toan Trai, lưu loát hóm hỉnh, vốn là tài tử phong lưu, còn bài ca của tiên sinh, hùng vĩ nổi trội, đúng là thiên tiên vậy).
[1] Chỉ thác nước Lư sơn. Bài Vọng Lư sơn bộc bố của Lý Bạch có câu “Nghi thị Ngân Hà lạc cửu thiên” (Ngỡ là sông Ngân rơi từ chín tầng mây).
[2] Tên đất, nay ở phía nam Bộc Dương, Hà Nam. Tương truyền thời Hán Vũ Đế, đê Hoàng Hà từng vỡ ở đây. Đây dùng để hình dung cảnh hùng vĩ của thác nước Lư sơn.
[3] Đỉnh cao nhất của Lư sơn.
[4] Chỉ Chức Nữ.
[5] Thời xưa Tinh Châu nổi tiếng về rèn dao kéo.
[6] Dùng vẻ trong sáng của lưu ly để ví với thác nước Lư sơn.
[7] Tức Quán Vân Thạch, thi nhân đời Nguyên, bạn của tác giả.
[8] Chỉ Lý Bạch, tương truyền ông bơi thuyền ở Thái Thạch ky, say rượu vồ trăng dưới sông rồi chết.
[9] Lý Bạch tự hiệu là Hải thượng kỵ kình khách.
[10] Biển khô cạn biến thành ruộng dâu.
[11] Đem thác nước Lư sơn so với cột nước dựng xuống khi Lý Bạch cưỡi cá kình hút biển.