01/11/2024 07:32Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi tôn tiền tử vào 20/02/2019 22:22
Nguyên tác
南溟萬里趁鵬程，
負翼抟風覺太輕。
桃院栽花幾十載，
春城製錦強週星。
承恩雨露螭頭下，
得意風雲驥足生。
憑仗江山多庇護，
郡中豐稔沸歌聲。
Phiên âm
Nam minh vạn lý sấn bằng trình,
Phụ dực đoàn phong giác thái khinh.
Đào viện[1] tài hoa kỷ thập tải,
Xuân thành[2] chế cẩm[3] cưỡng chu tinh[4].
Thừa ân vũ lộ[5] ly đầu hạ,
Đắc ý phong vân ký túc[6] sinh.
Bằng trượng giang sơn đa tí hộ,
Quận trung phong nẫm phí ca thanh.Dịch nghĩa
Chim bằng nhân tiện lợi mà cất cánh bay tới biển nam muôn dặm
Nhờ có gió nâng đỡ hai bên mới thấy bay dễ dàng
Đã mấy mươi năm trồng hoa ở viện Đào
Miễn cưỡng học cắt gấm ở thành xuân vừa tròn tuần lễ
Đón nhận ơn mưa móc nhỏ xuống từ đầu con ly long
Đường công danh được đắc ý thì tiến xa như chân ngựa ký có mây đỡ
Nhờ cậy uy linh thần sông núi che chở giúp đỡ nhiều
Để trong quận năm nào cũng được mùa cho dân chúng cất tiếng hát caBản dịch của Đặng Quý Địch
Bể nam muôn dặm cánh bằng bay
Gió đỡ bên mình thấy nhẹ thay
Đào viện trồng hoa bao thuở ấy
Xuân thành cắt gấm mới tuần nay
Nhờ ơn mưa móc rồng phun nước
Đắc ý công danh ngựa cỡi mây
Cầu với non sông nhiều ủng hộ
Dân mừng no ấm hát vang vầy
[1] Viện Đào. Theo Tấn thư, Phan Nhạc tên tự là An Nhân, làm huyện lệnh Hà Dương. Dân có kẻ mắc nợ nhà nước lâu ngày không trả nổi phải bỏ trốn thì ông gọi tới bảo trồng cho huyện mỗi người một gốc đào để trừ nợ. Kịp tới lúc mãn nhiệm ra đi thì khắp huyện nơi nào cũng có hoa cả. Nhân đó, người đời gọi Hà Dương là Đào huyện hay Hoa huyện. Đây dùng ý nói tác giả đã hơn mười năm làm tri huyện nhiều nơi, trước khi đổi tới huyện Đồng Xuân.
[3] Cắt gấm, do câu “Học chế mỹ cẩm” (Học cắt gấm đẹp) trong cổ văn. Đây dùng ý nói học cách làm quan, ý tự khiêm.
[2] Thành xuân. Đây dùng trỏ huyện trị Đồng Xuân.
[4] Tinh tức “tinh kỳ” là tuần lễ. Đời gần đây, Trung Quốc dùng nhật, nguyệt, kim, mộc, thuỷ, hoả, thổ đặt tên cho mỗi ngày từ chủ nhật đến thứ bảy theo tuần lễ của dương lịch gọi là tinh kỳ (kỳ sao).
[5] Nguyên chú: Nguyên đán Nhâm Ngọ (1942) thăng tri phủ hạng 2 nhưng vẫn lãnh tri huyện Đồng Xuân.
[6] Ngựa ký ngựa kỳ là hai loại ngựa khoẻ, ngày đi ngàn dặm. Chiến Quốc sách: “Kỳ ký thịnh tráng chi thời, nhất nhật nhi trì thiên lý” (Ngựa kỳ ngựa ký lúc thịnh khoẻ, một ngày chạy tới ngàn dặm).