19/04/2024 14:59Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Cổ phong (cổ thể); Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Trung Đường
Đăng bởi Vanachi vào 15/09/2007 15:36
Nguyên tác
山鷓鴣，
朝朝暮暮啼復啼，
啼時露白風凄凄。
黃茅岡頭秋日晚，
苦竹岭下寒月低。
畬田有粟何不啄，
石楠有枝何不栖。
迢迢不緩復不急，
樓上舟中聲暗入。
夢鄉遷客展轉臥，
抱儿寡婦彷徨立。
山鷓鴣，
爾本此鄉鳥，
生不辭巢不別群，
何苦聲聲啼到曉。
啼到曉，
唯能愁北人，
南人慣聞如不聞。
Phiên âm
Sơn giá cô!
Triêu triêu mộ mộ, đề phục đề.
Đề thời lộ bạch phong thê thê.
Hoàng mao cương đầu thu nhật vãn,
Khổ trúc lĩnh hạ hàn nguyệt đê.
Dư điền hữu túc hà bất trác?
Thạch nam hữu chi hà bất thê?
Thiều thiều bất hoãn phục bất cấp,
Lâu thượng chu trung thanh ảm nhập.
Mộng hương thiên khách triển chuyển ngoạ.
Bão nhi quả phụ bàng hoàng lập.
Sơn giá cô!
Nhĩ bản thử hương điểu,
Sinh bất từ sào, bất biệt quần.
Hà khổ thanh thanh đề đáo hiểu?
Đề đáo hiểu,
Duy năng sầu bắc nhân,
Nam nhân quán văn như bất văn.Dịch nghĩa
Hỡi chim giá cô núi!
Sáng lại sáng; chiều lại chiều, sao mi cứ kêu hoài!
Kêu vào những lúc sương trắng trời, gió thổi lạnh lẽo.
Kêu trong những cảnh cỏ úa vàng trên sườn núi, nắng thu về chiều,
Tre gầy dưới núi, trăng lạnh hạ thấp.
Ruộng tốt có lúa sao không mổ ăn?
Cây chò núi có cành sao không đậu?
Nghe xa xa không thong thả cũng chẳng gấp rút,
Âm thanh thầm vọng lên gác, vào thuyền.
Làm khách đi đày đang nằm trằn trọc nhớ nhà,
Goá phụ đang ôm con đứng ngơ ngẩn.
Hỡi chim giá cô núi!
Mi là chim vốn quê ở đất này,
Sống không dời tổ, cũng chẳng xa bầy,
Cớ sao mi cứ kêu những tiếng ảo não thâu đêm tới sáng?
Kêu tới sáng,
Chỉ làm sầu người bắc bị đày nam,
Chứ người nam đã nghe quen nên như chẳng nghe gì.Bản dịch của Kiều Văn
Ơi chim đa đa núi,
Sớm sớm chiều chiều kêu, kêu mãi.
Khi sương trắng xoá, gió não nề.
Vàng vọt đồi tranh chiều thu muộn,
Lạnh lùng trăng xế núi trúc tre.
Cây núi có cành, sao không đỗ?
Ruộng cày có thóc sao không ăn?
Văng vẳng đưa chẳng khoan chẳng nhặt
Vào lòng thuyền, nơi gác vắng, tiếng buồn tênh!
Khách lưu đày nằm nhớ quê trằn trọc,
Bồng con thơ, gái goá đứng bàng hoàng.
Ơi đa đa,
Mi ở nơi đất mẹ
Sống không rời tổ, chẳng lìa đàn,
Cớ sao khổ, ra rả kêu tới sáng?
Kêu tới sáng
Cho người phương bắc sầu lai láng,
Chỉ người nam, nghe quen mãi, dửng dưng...
Bạch Cư Dị làm bài này khoảng năm 815 khi ông bị biếm trích về Giang Châu làm tư mã. Giá cô ta thường gọi là chim ngói, chim đa đa, chim cuốc, gà gô, là một loài chim màu lông sặc sỡ, tiếng kêu sầu thảm. Lữ khách gặp nó trên đường đi, thường cho rằng sắp gặp điều không may.