19/04/2024 13:55Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi Vanachi vào 26/12/2005 13:38
Nguyên tác
艷色天下重，
西施寧久微。
朝為越溪女，
暮作吳宮妃。
賤日豈殊眾，
貴來方悟稀。
邀人傅脂粉，
不自著羅衣。
君寵益驍態，
君憐無是非。
當時浣紗伴，
莫得同車歸。
持謝鄰家子，
效顰安可希。
Phiên âm
Diễm sắc thiên hạ trọng,
Tây Thi ninh cửu vi.
Triêu vi Việt khê nữ,
Mộ tác Ngô cung phi.
Tiện nhật khởi thù chúng,
Quý lai phương ngộ hy.
Yêu nhân phó chi phấn[1],
Bất tự trước la y.
Quân sủng ích kiêu[2] thái,
Quân liên vô thị phi.
Đương thì hoán sa bạn,
Mạc đắc đồng xa quy.
Trì tạ lân gia tử,
Hiệu tần[3] an khả hy.Dịch nghĩa
Vì thiên hạ trọng sắc đẹp,
Lẽ nào Tây Thi lại ở mãi trong cảnh nghèo.
Buổi sớm còn là cô gái (giặt lụa) bên khe (Nhược Da) nước Việt,
Buổi chiều đã là phi tần trong cung vua Ngô.
Thuở hàn vi nào đâu có khác gì mọi người,
Khi sang trọng rồi mới biết là hiếm có.
Nàng sai người thoa phấn thơm,
Nàng không tự mặc lấy áo lụa.
Được vua yêu quý, nàng càng thêm kiêu,
Vua thương không kể gì điều phải trái.
Những cô bạn thời ấy cũng giặt lụa,
Chẳng ai được ngồi cùng xe với nàng về cung vua.
Nàng nhắn đáp cô gái nhà hàng xóm,
Bắt chước nhăn mặt, đâu có mong được gì?Bản dịch của Tản Đà
Thế gian, sắc đẹp ai bì,
Tây Thi khôn nhẽ hàn vi suốt đời.
Sớm còn gái Việt bên ngòi,
Cung Ngô, tối đã lên ngồi cạnh vua.
Lúc hèn, ai chẳng hơn thua,
Khi sang mới biết đời chưa mấy người.
Phấn son gọi kẻ tô, giồi[4],
Áo là em mặc, có người xỏ tay.
Vua yêu càng lắm vẻ hay;
Vua thương, phải trái mặc bay sá gì.
Đặt xa[5] những bạn đương thì,
Cùng xe chẳng được đi về với ta.
Xin van cô ả bên nhà,
Cũng đòi “nhăn mặt” khó mà như nhau.
Tây Thi còn gọi là Tây Tử, họ Thi tên Di Quang, có nhan sắc, con của một người bán củi ở núi La nước Việt. Nàng thường giặt lụa ở khe Nhược Da (ở phía nam huyện Chư Kỵ tỉnh Chiết Giang), được Việt vương Câu Tiễn dùng làm kế mỹ nhân dâng Ngô vương Phù Sai, khiến Phù Sai say đắm, vì thế Câu Tiễn có cơ hội diệt được nước Ngô.
[1] Có bản chép là “hương phấn” 香粉.
[2] Có bản chép là chữ “kiều” 嬌 (đẹp).
[3] Tây Thi có bị bệnh thường phải chau mày, nhưng trông lại càng xinh. Có người con gái hàng xóm thấy vậy, bèn bắt chước ôm bụng chau mày.
[4] Tức là “nhồi”, chỉ việc bôi, nhồi phấn.
[5] Căn cứ vào nguyên tác, có thể là chữ “Giặt sa” nhưng báo in sai thành “Đặt xa”.