21/04/2024 02:12Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Từ phẩm; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nam Tống, Kim
Đăng bởi Vanachi vào 18/11/2007 09:38
Nguyên tác
三徑初成，
鶴怨猿驚，
稼軒未來。
甚雲山自許，
平生意氣；
衣冠人笑，
抵死塵埃。
意倦須還，
身閒貴早，
豈為蓴羹鱸膾哉？
秋江上，
看驚弦雁避，
駭浪船回。
東岡更葺茅齋。
好都把軒窗臨水開。
要小舟行釣，
先應種柳；
疏篱護竹，
莫礙觀梅。
秋菊堪餐，
春蘭可佩，
留待先生手自栽。
沉吟久，
怕君恩未許，
此意徘徊。
Phiên âm
Tam kính[1] sơ thành,
Hạc oán viên kinh,
Giá Hiên[2] vị lai.
Thậm vân sơn tự hứa,
Bình sinh ý khí;
Y quan nhân[3] tiếu,
Để tử trần ai[4].
Ý quyện tu hoàn,
Thân nhàn quý tảo,
Khởi vị thuần canh lư khoái[5] tai?
Thu giang thượng,
Khán kinh huyền nhạn tỵ,
Hãi lãng thuyền hồi[6].
Đông cương cánh tập mao trai.
Hảo đô bả hiên song lâm thuỷ khai.
Yếu tiểu chu hành điếu,
Tiên ưng chủng liễu;
Sơ ly hộ trúc,
Mạc ngại quan mai.
Thu cúc kham xan,
Xuân lan khả bội[7],
Lưu đãi tiên sinh thủ tự tài.
Trầm ngâm cửu,
Phạ quân ân vị hử,
Thử ý bồi hồi.Bản dịch của Điệp luyến hoa
Ba lối vừa thành,
Hạc oán vượn kinh,
Giá Hiên về thôi.
Bạn cùng mây cùng núi,
Một đời mong mỏi,
Kẻ mũ áo nhạo,
Trải nhuốm bụi đời.
Đã muốn quay về,
Thân nhàn được sớm,
Há vì canh thuần gỏi vược sao?
Bờ thu đứng,
Hãi trăng non nhạn lánh,
Sợ sóng thuyền lui.
Sườn đông nhà cỏ dựng rồi.
Mở ra hiên cửa hướng dòng nước trôi.
Thuyền nhỏ ngồi câu cá,
Trước tiên trồng liễu,
Giậu thưa cắm trúc,
Mai chẳng ngại coi.
Ăn cúc thu về,
Đeo lan xuân tới,
Từng được song thân chính tay bồi.
Trầm ngâm mãi,
Sợ ơn vua chưa báo,
Ý vẫn bồi hồi.
Đới Hồ thuộc Tín Châu (nay thuộc thành phố Thượng Nhiêu, Giang Tây). Hồ hẹp mà dài, phong cảnh hữu tình. Tân Khí Tật chủ ý chống Kim khôi phục trung nguyên nhưng triều đình không thuận, tự thấy tiền đồ hiểm ác, về sau tất sẽ hại thân. Trong thời gian làm Giang Tây an phủ sứ, ông dựng một căn nhà, định sau sẽ thoái ẩn về ở đó, đổi hiệu Giá Hiên thành Giá Hiên cư sĩ. Bài từ này làm trước khi ông lui về một năm, tức năm Thuần Hy thứ 8 (1181), khi nhà sắp dựng xong, trầm ngâm đắn đo về nỗi tiến thoái không yên.
[1] Tưởng Hủ 蔣詡 đời Tây Hán ẩn cư, trước cửa mở ba con đường nhỏ. Về sau dùng "tam kính" để chỉ việc ẩn cư.
[2] Hiệu của Tân Khí Tật.
[3] Người áo mũ, chỉ kẻ làm quan.
[4] Ở đây chỉ quan trường nhiễu nhương.
[5] Canh rau thuần và gỏi cá vược. Trương Hàn 張翰 đời Tây Tấn nhớ thèm những mỹ vị của quê nhà mà bỏ quan hồi hương. Ở đây tác giả ý nói mình muốn rời bỏ quan trường nhưng đâu phải vì nhớ nhà, mà có lý do khác.
[6] Ám chỉ việc trong lòng sợ người hại.
[7] Lan và cúc là những loài hoa được Khuất Nguyên 屈原 yêu thích. Trong "Ly tao" có: "Tịch xan thu cúc chi lạc anh" 夕餐秋菊之落英 (Bữa tối mùa thu ăn hoa cúc rụng), "Nhẫn thu lan dĩ vi bội" 紉秋蘭以為佩 (Xâu lan thu lại làm vòng đeo).