12/05/2024 14:25Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Bắc Tống, Liêu
Đăng bởi tôn tiền tử vào 13/09/2018 23:41
Nguyên tác
世網挂士如蛛絲，
大不及取小綴之。
宜乎倜儻不低斂，
醉腳倒踏青雲歸。
前日才能始誰播，
一口惊張萬夸和。
雷公訴帝喘似吹，
盛恐聲名塞天破。
文章喜以怪自娛，
不肯裁縮要有余。
多為峭句不姿媚，
天骨老硬無皮膚。
人傳書染莫對當，
破卵惊出鸞鳳翔。
間或老筆不肯屈，
銕索縛急蛟龍僵。
少年倚氣狂不羈，
虎脅插翼赤日飛。
欲相獨立跨萬世，
笑謂李白為痴儿。
四天無壁纔可家，
醉膽憤庠遣酒拏。
欲偷北斗酌竭海，
力拔太華鏖鯨牙。
世儒口軟聲如蠅，
好于壯士為忌憎。
我獨久仰愿得見，
浩歌不敢儿女聲。
Phiên âm
Thế võng quải sĩ như thù ty,
Đại bất cập thủ tiểu xuyết chi.[1]
Nghi hồ thích thảng bất đê liễm,
Tuý cước[2] đảo đạp thanh vân quy.
Tiền nhật tài[3] năng thuỷ thuỳ bá,
Nhất khẩu[4] kinh trương vạn khoa hoạ.
Lôi công tố đế suyễn tự xuy,
Thịnh khủng thanh danh tắc thiên phá.
Văn chương hỷ dĩ quái tự ngu,
Bất khẳng tài súc yếu hữu dư.
Đa vi tiễu cú bất tư mỵ,
Thiên cốt lão ngạnh vô bì phu.
Nhân truyền thư nhiễm mạc đối đương,
Phá noãn kinh xuất loan phượng tường.
Gián hoặc lão bút bất khẳng khuất,
Thiết sách phược cấp giao long cương.
Thiếu niên ỷ khí cuồng bất ky,
Hổ hiếp tháp dực xích nhật phi.
Dục tương độc lập khoá vạn thế,
Tiếu vị Lý Bạch vi si nhi.
Tứ thiên vô bích tài khả gia,
Tuý đảm phẫn tường khiển tửu nã.
Dục thâu Bắc Đẩu chước kiệt hải,
Lực bạt Thái Hoa ao kình nha.
Thế nho khẩu nhuyễn thanh như dăng,
Hiếu vu tráng sĩ[5] vi kỵ tăng.
Ngã độc cửu ngưỡng nguyện đắc kiến,
Hạo ca bất cảm nhi nữ thanh.Dịch nghĩa
Lưới đời treo kẻ sĩ như tơ nhện
Chẳng được to chỉ được nhỏ thôi
Nên phóng khoáng không nên co rúm lại
Gót say quay ngược không bước vào đường mây xanh
Tài ngày trước đến nay mới nổi tiếng
Một cái miệng hãi hùng nêu lên, vạn miệng hoạ theo
Thần sấm mách với thượng đế thơ như gió thổi
Rất sợ tiếng tăm làm nổ tung trời
Văn chương thích điều lạ làm vui
Phải cởi mở không chịu gò bó
Làm những câu nghiêm khắc không cần lấy lòng
Cốt cách sần sùi không cần che đậy
Người truyền thư pháp không ai sánh
Trứng vỡ ra, mọi người giật mình thấy loan phượng bay
Đôi khi cây bút già không chịu khuất
Giây sắt trói thuồng luồng cứng đờ
Tuổi trẻ dựa vào hăng hái tha hồ phóng túng
Nách hổ chắp cánh bay lên nơi mặt trời đỏ
Muốn đem cá tính vượt qua muôn đời
Cười bảo Lý Bạch là người ngây ngô
Bốn phương trời không vách mới có thể là nhà
Gan say bực dọc sai rượu đi bắt
Toan lấy trộm Bắc Đẩu múc cạn biển
Sức xô núi Thái Hoa, đấu với răng cá kình
Miệng tục nho trên đời vo ve như tiếng nhặng
Thích gây ghen ghét bởi là bậc tráng sĩ
Riêng ta hằng mong được gặp người từ lâu
Để ca vang không dám rỉ lời nhị nữ.Bản dịch của Lê Xuân Khải
Treo kẻ sĩ lưới đời tơ nhện
Sa cỏn con chẳng bén được to
Nên phóng khoáng chẳng cụm co
Chân say quay gót chẳng vào đường mây
Tài ngày nọ đển nay nổi tiếng
Một miệng kêu vạn miệng hoạ lời
Gió gào thần sấm mách trời
Tiếng tăm vang dậy trời rồi nổ tung
Văn chương phải lạ lùng mới mẻ
Vượt ra ngoài ước lệ cổ xưa
Câu cao vút chẳng mượt mà
Sần sùi cốt cách đậy che chẳng cần
Về thư pháp đời truyền ai sánh
Trứng nở ra tung cánh phượng loan
Bút già chẳng chịu cong oằn
Thuồng luồng dây sắt trói thân cứng đờ
Trẻ hăng hái tha hồ phóng túng
Hổ cánh thêm vút thẳng lên trời
Đem cá tính vượt muôn đời
Cười là Lý Bạch con người nghê ngô
Trời không vách bốn bề nhà ở
Say bực sai rượu nã lúc sầu
Trộm Bắc đẩu múc biển sâu
Thái Hoa xô đổ quần nhau với kình
Miệng tục nho linh tinh như nhặng
Tráng sĩ ưa đời nặng chê bai
Riêng ta mong những gặp người
Ca vang không dám rỉ lời nữ nhi
Thận Bá Quân tự Đông Mỹ, thời Nhân Tông nổi tiếng thơ hào phóng, cá tính không câu nệ vào lễ phép, từng đem thơ dâng vào kinh sư, khi ông thấy cống viện ở bộ Lễ đối với người dự thi rất là hà khắc, than rằng “Như thế này không phải để đối xử với kẻ sĩ trong thiên hạ” bèn phất tay áo quay về.
[1] Ý nói sự ràng buộc của lưới đời như tơ nhện, chỉ biết được côn trùng nhỏ bé, không thể săn bắt được động vật lớn. Nói rõ chế độ khoa cử đương thời chỉ lấy được những người tài nhỏ mà bỏ mất những bậc đại hiền.
[2] Tả Thận Đông Mỹ bỏ không tham gia kỳ thi của bộ lễ.
[3] Chỉ Thận Đông Mỹ nổi tiếng lúc bấy giờ và đã dâng vào kinh.
[4] Ý nói sau khi ông không thi quay về lại càng nổi tiếng.
[5] Chỉ Thận Đông Mỹ. Câu này ý nói Thận từ bỏ cuộc thi ở bộ lễ, phẩy tay áo quay về, đây là một hành động làm kinh thế hãi tục, khiến người thường không thể hiểu, gây nên ghen kỵ.