25/04/2024 13:14Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Vãn Đường
Đăng bởi Diệp Y Như vào 05/08/2010 07:37
Nguyên tác
人高詩苦滯夷門，
萬里梁王有舊園。
煙幌自應憐白紵，
月樓誰伴詠黃昏。
露桃塗頰依苔井，
風柳誇腰住水村。
蘇小小墳今在否，
紫蘭香徑與招魂。
Phiên âm
Nhân cao thi khổ trệ Di môn[1],
Vạn lý Lương vương hữu cựu viên[2].
Yên hoảng tự ưng liên bạch trữ[3],
Nguyệt lâu thuỳ bạn vịnh hoàng hôn.
Lộ đào đồ giáp y đài tỉnh,
Phong liễu khoa yêu trú thuỷ thôn.
Tô Tiểu Tiểu[4] phần kim tại phủ,
Tử lan hương kính[5] dữ chiêu hồn.Dịch nghĩa
Tài cao thơ khổ, lại khốn đốn nơi Di môn,
Vườn cũ Lương vương cách vạn dặm vẫn còn.
Màn khói nhạt nhoà gợi lòng thương tấm lụa trắng,
Lên lầu ngắm trăng lại không bạn vịnh cảnh hoàng hôn.
Cây đào đẫm sương thêm khoe sắc đỏ bên cạnh giếng phủ rêu,
Gió đong đưa càng khoe nét liễu thanh tao giữa xóm thôn.
Mộ phần của Tô Tiểu Tiểu nay còn không?
Đương hoa lan tía thơm như chiêu hồn người xấu số.Bản dịch của Lê Quang Trường
Tài cao thơ khổ khốn Di môn,
Vườn cũ Lương vương vạn dặm còn.
Màn khói toả mờ thương lụa trắng,
Lầu trăng ai bạn vịnh hoàng hôn?
Má đào sương đẫm rêu xanh giếng,
Dáng liễu gió vờn giữa xóm thôn.
Đâu chốn mộ phần Tô Tiểu Tiểu,
Đường thơm lan tía tựa chiêu hồn.
Bài thơ làm vào giữa năm Hội Xương thứ năm (645) lúc tác giả trở về ở Đông Lạc.
Lý Dĩnh tên tự là Sở Vọng, đỗ tiến sĩ năm Đại Trung thứ mười, từng làm Phiên trấn tùng sự, sau làm Thị ngự sử. Ông giỏi về thơ, lời đẹp mà ý kín, ngôn ngữ như ngọc, tả cảnh bộc lộ nỗi niềm rất khéo lại đẹp đẽ..., có một tập thơ. Cuối đời Đường ông lánh nạn ở Lĩnh Biểu. Sách Đường ngữ lâm, Văn học chép: “Lý Dĩnh nổi tiếng về thơ,... khi đỗ tiến sĩ, ông trở về Giang Nam ở đất Tô Châu”. Như vậy bài thơ này được làm lúc Lý Dĩnh chưa đỗ tiến sĩ.
Bài thơ ý nói Lý Dĩnh tài cao mà khổ vì thơ, có tài nhưng thời nay không có người mến tài như Lương Hiếu vương, phải lưu lạc lênh đênh. Mượn đào, liễu để nói tài hoa của Lý, nhưng cuối cùng, tài tử phải náu thân nơi thôn xóm. Hai câu cuối ý tứ thê lương, ý nói cuộc đời mỹ nhân lưu lạc với đời tài sĩ không gặp thời xưa nay vốn giống nhau.
[1] Sách Sử ký, Nguỵ công tử liệt truyện chép: Hầu Doanh tuổi đã bảy mươi, nhà nghèo nên làm người giữ cửa Di môn ở Đại Lương.
[2] Vườn cũ, chỉ vườn Đông uyển của Lương Hiếu vương, chu vi hơn ba trăm dặm. Lương Hiếu vương rất có lòng hiếu khách quý trọng kẻ sĩ.
[3] Lụa trắng, ở đây chỉ điệu múa nước Ngô. Sách Tần thư, Nhạc chí chép: “Điệu múa lụa trắng, tức múa có choàng khăn lụa. Lụa trắng vốn sản xuất ở đất Ngô, nên gọi là điệu múa nước Ngô”.
[4] Người con gái giỏi múa hát ở Tiền Đường thời Nam Tề. Mộ của nàng ở trước huyện Gia Hưng. Vào đời Đường, Gia Hưng thuộc đất Tô Châu.
[5] Đường hoa. Sách Phương dư thắng lãm chép: “Núi Linh Nghiêm, Cô Tô có con đường Tây Thi hái hoa”. Sách Minh nhất thống chí chép: “Hương Sơn về phía tây nam thành phủ Cô Tô chừng sáu mươi dặm, tương truyền là nơi Ngô vương cho trồng hoa, phía dưới có con đường để hái hoa, vương thường bảo người đẹp hái hoa ở đó”.