07/05/2024 12:11Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 29/03/2011 19:41
Nguyên tác
生逢家釁誓輸忠，
懋建重興第一功。
歿後威猶摧北虜，
倚天長劍夜鳴風。
Phiên âm
Sinh phùng gia hấn thệ thâu trung,
Mậu kiến Trùng Hưng[1] đệ nhất công.
Một hậu uy do tồi Bắc lỗ,
Ỷ thiên trường kiếm dạ minh phong.Dịch nghĩa
Sinh thời gặp sự xích mích trong gia đình, nhưng ông thề giữ đạo trung
Giúp nên cơ nghiệp Trùng Hưng, công lao bậc nhất
Sau khi ông thác rồi, mà cái uy thừa còn bao lần phá tan giặc Bắc
Thanh kiếm dài trong hộp, đêm trường kêu rít như gió, muốn vung lên ngất trờiBản dịch của Nhóm Lê Quý Đôn (Lê Thước, Vũ Đình Liên, Trịnh Đình Rư, Nguyễn Sĩ Lâm, Trần Lê Hữu)
Quyết bỏ hiềm nhà, vẹn chữ trung
Trùng Hưng nghiệp lớn lập nhiều công
Uy còn phá giặc thân tuy thác
Tiếng gió gầm đêm kiếm muốn vung
Theo Trần kỷ, Quốc Tuấn (1226-1300) là con của An Sinh vương Trần Liễu, anh của vua Trần Thái Tông, được phong là Hưng Đạo Vương. An Sinh vương có hiềm khích với Thái Tông (chỉ việc Trần Thủ Độ và công chúa Thiên Cực mưu lập công chúa Thuận Thiên là vợ của Trần Liễu làm Hoàng hậu Thuận Thiên cho vua Thái Tông khiến Trần Liễu căm tức nổi loạn). Lúc lâm chung, An Sinh Vương cầm tay Quốc Tuấn nói rằng: "Con không vì ta mà đoạt lấy thiên hạ thì ta chết không nhắm mắt". Nhưng Quốc Tuấn không cho lời nói đó là phải mà vẫn giữ lòng trung hiếu. Cho nên vào thời Trùng Hưng, ông đã hai lần đánh lui quân Nguyên, là người có võ công bậc nhất đương thời. Sau khi mất, ông được dựng đền thờ ở núi Vạn Kiếp (nay là xã Vạn Kiếp, huyện Phượng Sơn, tỉnh Thanh Hoá). Về sau, mỗi khi nước có giặc, lấy thanh gươm trong hộp thờ ở đền ra trận ắt là đại thắng (có sách chép: Mỗi khi có giặc đến, nghe thấy thanh kiếm thờ ở đền Hưng Đạo Đại Vương phát ra tiếng kêu từ trong hộp thì đánh giặc tất sẽ đại thắng).
[1] Là niên hiệu dưới thời vua Trần Nhân Tông. Niên hiệu này tồn tại trong 8 năm (từ 1285 đến 1293).