29/03/2024 21:32Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Đề kiếm
題劍

Tác giả: Nguyễn Trãi - 阮廌

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 09/09/2005 19:30

 

Nguyên tác

藍山自昔臥神龍,
世事懸知在掌中。
大任有歸天啓聖,
昌期一遇虎生風。
國讎洗盡千年恥,
金匱終藏萬世功。
整頓乾坤從此了,
世間那更數雄英。

Phiên âm

Lam Sơn[1] tự tích ngoạ thần long[2]
Thế sự huyền tri tại chưởng trung
Đại nhiệm hữu quy thiên khải thánh[3]
Xương kỳ nhất ngộ hổ sinh phong[4]
Quốc thù tẩy tận thiên niên sỉ
Kim quỹ[5] chung tàng vạn thế công
Chỉnh đốn càn khôn tòng thử liễu
Thế gian na cánh sổ anh hùng.

Dịch nghĩa

Từ xưa khi rồng thiêng còn nằm ở Lam Sơn
Mà việc đời huyền nhiệm đã biết rõ ở trong lòng bàn tay
Khi gánh nặng trao về một người thì trời báo cho thánh nhân biết
Khi đời thịnh được gặp thì hổ sinh ra gió
Đã rửa sạch nỗi nhục ngàn năm của thù nước
Cuối cùng đã cất giữ cái công muôn thuở trong rương vàng
Từ nay việc chỉnh đốn đất trời đã xong
Trên đời rút cuộc có được mấy người anh hùng như thế?

Bản dịch của Đặng Thế Kiệt

Lam Sơn ngày trước ẩn mây rồng
Huyền nhiệm trong tay đã biết thông
Trọng trách trao người, trời báo thánh
Thịnh thời gặp lúc, hổ sinh phong
Quốc thù rửa sạch muôn năm nhục
Rương quý còn lưu vạn thế công
Chỉnh đốn càn khôn nay đã trọn
Trên đời dễ có mấy anh hùng ?
[1] Tên núi ở huyện Thọ Xuân (Thanh Hoá), năm 1418 (Mậu Tuất), Lê Lợi khởi nghĩa tại đây.
[2] “Ngoạ long” là con rồng nằm, thường dùng để chỉ Gia Cát Khổng Minh thời Tam Quốc (Trung Quốc) lúc còn ở ẩn tại Ngoạ Long Cương (huyện Nam Dương, tỉnh Hà Nam). Trong bài này, Nguyễn Trãi dùng “ngoạ long thần” để chỉ Lê Lợi khi còn ở núi rừng Lam Sơn.
[3] Trời bảo cho thánh nhân (tức Lê Lợi) biết. Chỉ việc Lê Lợi được trời cho kiếm thần trên có chữ “Thuận Thiên” và “Lợi”. Năm 1428 (Mậu Thân), Lê Lợi lên ngôi vua, lấy hiệu là Thuận Thiên.
[4] Cọp sinh ra gió. Lấy ý ở quẻ Càn 乾 trong kinh Dịch 易: “Vân tùng long, phong tùng hổ” 雲從龍,風從虎 (Mây đi theo rồng, gió đi theo cọp).
[5] Do chữ “Kim quỹ thạch thất” 金匱石室 là rương làm bằng vàng, nhà xây bằng đá để cất giữ sử sách. Vua Cao Tổ nhà Hán (Trung Quốc) dùng tráp bằng vàng cất giữ những biểu dương của công thần.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Nguyễn Trãi » Đề kiếm