29/04/2024 09:19Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi hongha83 vào 20/10/2008 21:28
Nguyên tác
翠柏苦猶食，
晨霞高可餐。
世人共鹵莽，
吾道屬艱難。
不爨井晨凍，
無衣床夜寒。
囊空恐羞澀，
留得一錢看。
Phiên âm
Thuý bách khổ do thực,
Thần hà cao khả xan.[1]
Thế nhân cộng lỗ mãng,
Ngô đạo thuộc gian nan.[2]
Bất thoán tỉnh thần đống[3],
Vô y sàng dạ hàn.
Nang không khủng tu sáp,
Lưu đắc nhất tiền khan[4].Dịch nghĩa
Trái cây bách đắng chát mà vẫn ăn,
Ráng trên cao cũng ước ăn (như tiên).
Mọi người đều thô lỗ,
Nhà tôi gặp khó khăn.
Không nấu ăn vì giếng buổi sáng đóng băng,
Đêm ngủ không áo ấm nên giường lạnh lẽo.
Túi rỗng xấu hổ vì trống trơn,
Nên vẫn cố giữ lại một quan tiền để xem.Bản dịch của Hoàng Trung Thông
Lá trắc xanh đắng còn nuốt được
Mảnh ráng ngời cao mặc cứ xơi
Cùng chung thô lỗ bao người
Đường ta là chịu cuộc đời khó khăn
Giếng mai không gạo giá băng
Giường đêm không áo không chăn lạnh lùng
Túi không những sợ thẹn thùng
Để dằn dưới đáy một đồng sờ chơi
(Năm 759)
Bài này làm khi Đỗ Phủ ở Đồng Cốc, Tần Châu. Lúc đó, ông đang làm Tả thập di cho vua Đường Túc Tông, vì can gián làm vua phật ý, biếm ông đi Hoa châu làm Tư công tham quân. Tới Hoa châu đang có nạn đói, ông từ quan, ở nhờ nhà một người cháu ở Từ châu (nay là huyện Thiên Thuỷ, tỉnh Cam Túc). Đời sống lúc này hết sức khó khăn chật vật.
[1] Hai câu này có ý nói không có tiền mua gạo đành ăn lá bách, ăn ráng. Nghèo nhưng vẫn không sợ gian khổ và vẫn tự phụ. Ăn ráng là hình ảnh thường thấy trong văn chương cổ điển.
[2] Hai câu này nói lên nguyên nhân vì sao mà túi rỗng. Người đời không phân biệt phải trái, mình không theo họ nên chịu nghèo, chịu khổ.
[3] Không gạo nấu cơm nên không múc nước, thành ra giếng đóng băng lại.
[4] Mỗi khi nói đến nỗi khổ của mình, Đỗ Phủ thường có giọng đùa cợt như vậy. Tục ngữ ta có câu: "Không một đồng tiền để dằn túi", ý nói nghèo xơ xác. Nguyễn Lang, người đời Tấn, sách túi ra chợ Cối Kê, người ta tò mò hỏi "Có gì trong túi?" thì đáp "Có một đồng lấy hên!"