28/03/2024 22:15Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Khổ hàn hành
苦寒行

Tác giả: Tào Tháo - 曹操

Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Tam Quốc
Đăng bởi Vanachi vào 22/02/2006 09:00

 

Nguyên tác

北上太行山,
艱哉何巍巍!
羊腸阪詰屈,
車輪為之摧。
樹木何蕭瑟,
北風聲正悲!
熊羆對我蹲,
虎豹夾路啼。
溪谷少人民,
雪落何霏霏!
延頸長嘆息,
遠行多所懷。
我心何怫郁?
思欲一東歸。
水深橋梁絕,
中路正徘徊。
迷惑失故路,
薄暮無宿棲。
行行日已遠,
人馬同時饑。
擔囊行取薪,
斧冰持作糜。
悲彼《東山》詩,
悠悠令我哀。

Phiên âm

Bắc thượng Thái Hàng sơn[1],
Gian tai hà nguy nguy!
Dương trường bang cật quật.
Xa luân vị chi tồi,
Thụ mộc hà tiêu sắt!
Bắc phong thanh chính bi.
Hùng bi đối ngã tôn,
Hổ báo hiệp lộ đề.
Khê cốc thiểu nhân dân,
Tuyết lạc hà phi phi.
Diên canh trường thán tức,
Viễn hành đa sở hoài.
Ngã tâm hà phẫn uất?
Tứ dục nhất đông quy.
Thuỷ thâm kiều lương tuyệt,
Trung lộ chính bồi hồi.
Mê hoặc thất có lộ,
Bạc mộ vô túc lâu.
Hành hành nhật dĩ viễn,
Nhân mã đồng thời cơ.
Đảm nang hành thủ tân,
Phủ băng trì tác my.
Bi bỉ “Đông Sơn[2]” thi,
Du du linh ngã ai!

Dịch nghĩa

Xuôi miền bắc vượt lên núi Thái Hàng
Cao chót vót thật là gian nguy!
Đường đi trên dốc núi quanh co như ruột dê
Bánh xe muốn gãy đổ
Cây cối hiu hắt buồn bã làm sao!
Nghe gió bắc thổi thật sầu não
Beo gấu ngồi xổm trước mặt
Hổ báo kêu gào ở giữa đường
Khe vực không có người dân nào ở
Mưa tuyết rơi mịt mù
Dài cổ kêu than cực khổ
Viễn chinh chất ngất nhiều nỗi
Tâm can u uất nghẹn ngào
Muốn trở về miền đông ngay
Nước sâu cầu lại gãy
Đường chính đi quanh co
Mê hoặc lạc mất đường
Trời chiều không biết ở lại đâu
Ngày ngày đi mãi xa xôi ròng rã
Người ngựa đói meo
Lấy đòn gánh làm củi
Đập băng để nấu cháo ăn
Bi phẫn quá làm thơ Đông Sơn
Nỗi buồn này dài dằng dặc!

Bản dịch của (Không rõ)

Phía bắc Thái Hàng sơn,
Vòi vọi lên gian nan.
Đường ruột dê uống khúc,
Làm bánh xe vỡ tan.
Cây cối sao hiu hắt.
Gió bắt rít trên ngàn.
Gấu ngồi xổm ngó khách;
Hổ bên đường gầm vang.
Tuyết rơi sao phơi phới,
Hang hốc ít nhân dân.
Dài cổ nhiều than vãn,
Đi xa dạ ngùi ngùi.
Lòng ta sao buồn bực
Về đông mong tới ngày.
Nước sâu cầu lại gãy.
Giữa đường dạ bồi hồi.
Mê hoặc quên đường cũ
Tối mịt trọ nhà ai?
Đi hoài bao ngày tháng,
Đói cả ngựa lẫn người.
Quảy gói đi kiếm củi,
Lấy giá để thổi cơm.
Viết bài "Đông Sơn" nọ,
Dằng dặc một nỗi buồn...
Khổ hàn hành là tên một khúc nhạc phủ, thuộc Tương hoạ ca. Năm Kiến An thứ 10 (205) đời Hán Hiến Đế, Tào Tháo đuổi theo Viên Thiệu thống trị tại vùng Hà Bắc. Cháu ngoại của Viên Thiệu là Cao Cán 高幹 (?–205) đem Tinh Châu (nay thuộc Thái Nguyên) đầu hàng Tào Tháo, nhưng sau đó nghe nói Tào Tháo sắp đánh Ô Hoàn (Hung Nô) nên lại phản, phái binh giữ cửa Hồ Quan (nay ở đông nam huyện Trường Trị, Sơn Tây). Tháng giêng năm Kiến An thứ 11 (206), Tháo vượt Thái Hàng sơn đánh Cao Cán, đến tháng ba thì đánh bại. Bài thơ này được làm vào thời gian này miêu tả cảnh sinh hoạt gian nan, là một bài thơ tiêu biểu cho thơ ca Kiến An.
[1] Dãy núi nằm ở tỉnh Sơn Tây dài qua tới Hà Bắc. Từ phía nam kể lên là Ngũ Đài sơn, Hằng sơn rồi đến Thái Hàng sơn.
[2] Tên một thiên trong Thi kinh miêu tả lòng hoài niệm của binh sĩ đi xa lâu năm trên đường trở về nhà. Người đời Hán cho rằng bài thơ này tán tụng công đức của Chu Công: Chu Công đông chinh, tam niên nhi quy, lạo quy sĩ, đại phu mĩ chi cố tác thị thi dã (Chu Công đông chinh, ba năm trở về, an ủi binh sĩ, quần thần vui vẻ, làm bài thơ này). Tào Tháo ở đây dẫn bài Đông Sơn là có ý so sánh mình với Chu Công.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Tào Tháo » Khổ hàn hành