21/04/2024 03:18Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Hán
Đăng bởi Vanachi vào 23/10/2008 10:40
Nguyên tác
西北有高樓，
上與浮雲齊。
交疏結綺窗，
阿閣三重階。
上有絃歌聲，
音響一何悲。
誰能為此曲，
無乃杞梁妻。
清商隨風發，
中曲正徘徊。
一彈再三歎，
慷慨有餘哀。
不惜歌者苦，
但傷知音稀。
願為雙鴻鵠，
奮翅起高飛。
Phiên âm
Tây bắc hữu cao lâu,
Thượng dữ phù vân tề.
Giao sơ kết ỷ song,
A các tam trùng giai.
Thượng hữu huyền ca thanh,
Âm hưởng nhất hà bi.
Thuỳ năng vi thử khúc,
Vô nãi Kỷ Lương thê[1].
“Thanh thương[2]” tuỳ phong phát,
Trung khúc[3] chính bồi hồi.
Nhất đàn tái tam thán,
Khảng khái hữu dư ai.
Bất tích ca giả khổ,
Đãn thương tri âm hy.
Nguyện vi song hồng hộc,
Phấn sí khởi cao phi.Bản dịch của Điệp luyến hoa
Tây bắc lầu cao vút,
Chót vót tới tầng mây.
Trạm khắc như gấm dệt,
Bậc cao bốn mặt đài.
Từ trên vọng ca khúc,
Âm thanh sao oán ai.
Khúc này người nào tấu,
Vợ Kỷ Lương đâu đây!
“Thanh thương” theo làn gió,
Trung đoạn tiếng bồi hồi.
Mỗi phím ba lời thán,
Sầu cảm xiết bi ai.
Chẳng xót đời ca giả,
Mà ít kẻ tâm tri.
Muốn làm đôi hồng hộc,
Giương đôi cánh cao bay.
Đây là bài thứ năm trong Cổ thi thập cửu thủ, cũng là tỏ nỗi niềm khi nghe tiếng đàn từ lầu cao vọng xuống của một người (tác giả) đứng ở ngoài. Bốn câu đầu là những gì lệnh nhân nhìn thấy, tám câu tiếp theo là những gì nghe thấy, và bốn câu cuối cùng là cảm xúc khi nghe tiếng đàn. Bài này sử dụng hư bút, không tả dung mạo, tuổi tác của người con gái mà chỉ tả nơi nàng ở, trước cảnh lầu ngọc gác tía là tiếng đàn ai oán động lòng người.
[1] Tả truyện chép Kỷ Lương là đại phu nước Tề thời Xuân Thu, xuất chinh tử chiến dưới thành nước Cử. Vợ của Kỳ Lương là Mạnh Khương 孟姜 đến bên thi thể khóc hết mười ngày đêm, nước mặt chảy làm thành nước Tề bị trũng xuống, sau đó tự sát. Cầm khúc 琴曲 cũng có chép một bài Kỷ Lương thê thán 杞梁妻嘆, khúc này Cầm tháo 琴操 cho là Mạnh Khương làm, Cổ kim chú 古今注 lại cho là do em gái của Kỷ Lương là Triêu Nhật 朝日 làm. Kỷ Lương thê ở đây dùng để phiếm chỉ người có nỗi thống khổ như vợ của Kỷ Lương.
[2] Tên nhạc khúc, thường dùng biểu thị nỗi ai oán.
[3] Tức trung đoạn, đoạn giữa của bài nhạc.