Lâm giang tiên kỳ 1

臨江仙其一

Án Kỷ Đạo là con thứ bảy của Án Thù, thuở hoa niên gia đình phong lưu, nhưng về sau hoàn cảnh sa sút, bởi vậy từ phẩm đa phần mô tả ái tình ly biệt, hoài vọng quá khứ, được đánh giá là người kế thừa phái Hoa gian của Nam Đường hậu chủ.

Án Thù lúc sinh thời làm tới chức Hình bộ thượng thư, Quan Văn điện đại học sĩ, lại là người đề bạt Phạm Trọng Yêm, Âu Dương Tu, nên có thể nói Án Kỷ Đạo là danh môn công tử, tính tình ông lại lãng mạn, nên giao thiệp với phong nguyệt chi nhân không ít. Về sau cha ông mất, gia cảnh suy tàn, bản thân ông làm quan thất chí nên hay bi hoài chuyện cũ.

Tiểu Tần trong bài từ này là gia kỹ trong nhà người bạn của Thúc Nguyên thuở trước, ông mới gặp lần đầu đã đem lòng yêu mến. Chữ “thái vân” ở đây chính là chỉ nàng - người con gái của quá khứ hào hoa. Ngụ ý sâu xa muốn ca ngợi vẻ đẹp của nàng như mây bay tuyết toả.

Bài từ này được Đàm Hiến ca ngợi bằng mười sáu chữ “uẩn tạ hàm súc, khinh nhu tự nhiên, cảm tình thông chí, ưu mỹ động nhân” (khái quát hàm súc, mềm mại tự nhiên, chân tình khiến người cảm thông, vẻ đẹp khiến người rung động). Hai câu “lạc hoa - vi vũ” được coi là danh cú tuyệt bích có một không hai, hai câu kết theo Đàm Hiến bình phẩm là “đương thì vô địch thủ”...

“Lạc hoa nhân độc lập, vi vũ yến song phi,” cảnh hoa bay trong gió sao mà tàn tạ, cảnh mưa nhỏ dưới hiên sao mà u oán. Bên cánh hoa rơi chỉ một người lẻ bóng, chẳng được như én xuân chắp cánh đùa mưa; cái tình nồng thắm của đôi phi yến lại càng khiến từ nhân tan lòng đứt ruột...

Nửa đầu bài từ là hiện tại, nửa sau là hồi ức. Minh nguyệt, phải chăng là chứng nhân bất tử cho mối tình thơ mộng của thời trai trẻ. Trăng xưa vẫn đó, người cũ nay đâu, khóc ai ai khóc mối sầu biệt ly... từ ý giản đơn nhưng thảng thốt đến xót xa.

Hơi men chếnh choáng của Thúc Nguyên đâu phải bởi vài ba chén rượu, mà là cả một cơn say dài của kiếp người ngắn ngủi như mộng Nam kha...
[1] Mây sáng buổi sớm, ám chỉ Thần nữ Vu Sơn, thường được dùng để chỉ người đẹp, ở đây là Tiểu Tần. Thơ Đới Thúc Luân trong bài Mộ xuân cảm hoài 暮春感懷 có câu “Ca phiến đa tình minh nguyệt tại, Vũ y vô ý thái vân thâu.“