12/05/2024 14:57Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ca trù (hát nói); Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 06/02/2024 15:12
Thiên cổ lưu phương do ký tại,
Huy hoàng chính khí động giang sơn.[1]
Quê Quảng Nam, họ gọi là Hoàng,
Ra Hà nội làm quan tổng đốc.
Tửu nhất hồ, thi nhất trục[2],
Quyển thanh liêm mà giáo mục muôn dân[3],
Chẳng qua là tạo hoá xây vần.
Nên xui khiến một lần sấm sét.
Chí Bạch quỉ bội hoà đã quyết,
Đưa chiến thư định giết một thành quân.
Nên phải cho tận đạo vi thần,
Đăng thành diện, trần binh bố trận[4].
Đã một lúc cổ thanh pháo chấn[5],
Nào ai ngờ thế cận tương suy[6].
Lòng kim long[7] sớm đã tiên tri,
Mặc áo mạo bước vào Long điện[8].
Tạ quân vương dập đầu xuất huyết[9],
Tấm trung can[10] đã quyết với non sông.
Đường vinh hoa xếp để bên lòng,
Sang Võ miếu trút ra vòng tạo hoá.
Cơn tựu nghĩa[11] gan vàng dạ đá,
Lòng trung trinh soi khắp cả nghìn phương.
Ấy cũng là một mối cương thường[12],
Cho những kẻ văn chương theo cốt cách.
Thơ rằng:
Mãn triều đô thị thanh hồng khách,
Báo quốc vong thân độc nhất quân.[13]
Gẫm xưa nay chưa dễ mấy lần,
Đã được mấy trung thần như thế ấy.
Nên cẩn bái[14] trời xanh soi thấy[15],
Vận lâm nguy thì cứu lấy trung thần.
Làm nêu cho khách sự quân.
[1] Còn để tiếng thơm lại nghìn đời là bởi có sử chép, chính khí rạng rỡ làm động cả núi sông.
[2] Rượu một bầu, thơ một cuốn.
[3] Đem thanh liêm mà nuôi dạy dân.
[4] Lên mặt thành để dàn trận.
[5] Trống gióng, súng ran.
[6] Thế trận gần nguy.
[7] Chỉ Hoàng Diệu, những không rõ vì sao dùng chữ ấy.
[8] Hành cung Hà Nội.
[9] Lạy tạ vua đến dập đầu chảy máu.
[10] Gan dạ người trung.
[11] Tự tử để làm trọn nghĩa.
[12] Bổn phận đối với vua, với nước.
[13] Chữ Hán: 滿朝都是青紅客，報國亡身獨一君. Nghĩa: Đứng đầu triều đình toàn là những ông quan to, mà đền ơn nước mà quên mình thì chỉ có một mình ông!
[14] Khấn vái kính cẩn.
[15] Chữ này nguyên bản chép “xét”, nhưng không hợp vần, GS Hoàng Xuân Hãn sửa lại.