19/04/2024 21:46Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Tam Quốc
Đăng bởi Vanachi vào 05/02/2014 20:58
Nguyên tác
初秋涼氣發，
庭樹微銷落。
凝霜依玉除，
清風飄飛閣。
朝雲不歸山，
霖雨成川澤。
黍稷委躊隴，
農夫安可獲？
在貴多忘賤，
為恩誰能博？
狐白足禦冬，
焉念無衣客？
思慕廷陵子，
寶劍非所惜。
子其寧爾心，
親交義不薄。
Phiên âm
Sơ thu lương khí phát,
Đình thụ vi tiêu lạc.
Ngưng sương y ngọc trừ[1],
Thanh phong phiêu phi các[2].
Triêu vân bất quy sơn,
Lâm vũ thành xuyên trạch.
Thử tắc uỷ[3] trù lũng[4],
Nông phu an khả hoạch?
Tại quý đa vong tiện,
Vi ân thuỳ năng bác?
Hồ bạch[5] túc ngự đông,
Yên niệm vô y khách?
Tư mộ Đình Lăng Tử[6],
Bảo kiếm phi sở tích.
Tử[7] kỳ ninh nhĩ tâm,
Thân giao nghĩa bất bạc.Dịch nghĩa
Đầu thu, gió lạnh nổi,
Lá cây trong sân rơi rụng.
Sương đọng trên thềm trông như đá trắng,
Gió lạnh thổi trên ngọn gác cao.
Mây sớm không bay về núi,
(Mà ở lại) mưa xuống thành sông, đầm.
Cây lúa trên ruộng đồng úa héo,
Nông dân có còn thu hoạch được không?
Người ta phú quý thường quên kẻ nghèo hèn,
Có ai là kẻ đi khắp nơi ban ơn?
Mặc áo lông cáo ấm che cái rét mùa đông,
Há có nhớ tới kẻ không có áo mặc?
Mến mộ thay, xưa Đình Lăng Tử,
Bảo kiếm không phải thứ luyến tiếc.
Xin người hãy cứ an lòng,
Bạn hữu không bao giờ bạc nghĩa.Bản dịch của Điệp luyến hoa
Đầu thu khí lạnh thổi,
Cây sân rụng lá tàn.
Đầy thềm sương trắng đọng,
Gác cao nổi gió hàn.
Mây sớm không về núi,
Thành mưa hoá sông, đầm.
Ruộng đồng đều úa héo,
Nông phu gặt mấy phần?
Phú quý thường quên khó,
Ai khắp chốn thi ân?
Mặc áo lông cáo ấm,
Há biết kẻ thân trần?
Nhớ xưa Đình Lăng Tử,
Bảo kiếm chẳng phân vân.
Xin người đinh ninh dạ,
Vẹn nghĩa bạn tri âm.
Đinh Nghi (?–220) tự Chính Lễ 正禮, người quận Bái (nay là phía bắc huyện Tuy Khê, tỉnh An Huy), là người có tài học, từng được Tào Tháo vời cho làm quan. Đinh Nghi là thân cận của Tào Thực, cùng với em là Đinh Dực 丁翼 (có nơi chép Đinh Dị 丁廙) luôn ở bên cạnh trợ thủ trong thời gian tranh giành ngôi với Tào Phi nên luôn là gai trong mắt Tào Phi. Tào Tháo từng muốn gả con gái cho Đinh Nghi, nhưng do Tào Phi ngăn cản mà không thành. Tào Phi sau khi tức vị đã cho sát hại hai anh em Đinh Nghi. Bài thơ này được làm sau khi Tào Tháo chết, Tào Phi tức vị chưa lâu, để an ủi Đinh Nghi.
[1] Thềm bằng đá trắng.
[2] Gác cao, lầu cao.
[3] Thông uy 萎, héo tàn. Có thuyết giải thích uỷ ở đây là vứt bỏ.
[4] Phiếm chỉ ruộng đồng.
[5] Áo làm từ lông dưới nách của con cáo, có màu trắng, vừa nhẹ vừa ấm, rất quý. Án Tử xuân thu 晏子春秋 chép, thời Tề Cảnh Công, có lần tuyết rơi ba ngày không ngớt, Cảnh Công mặc một chiếc áo lông cừu, ngồi trong nhà. Án Tử vào thấy, Cảnh Công nói: “Lạ thay, sao tuyết rơi ba ngày mà trời không rét!” Án Tử nói: “Thần nghe nói vua hiền thời xưa no mà biết người đói, ấm mà biết người lạnh, nhàn mà biết người khác nhọc, nay vua không biết rồi!”
[6] Tức Quý Trát 季札, con út của Ngô vương Thọ Mộng 壽夢 đời Xuân Thu, được phong đất ở Đình Lăng (nay là huyện Võ Tiến, tỉnh Giang Tô). Sách Tân tự 新序 chép, Đình Lăng Quý Tử nước Ngô sang thăm nước Tấn, trên đường có qua nước Từ. Vua nước Từ rất thích thanh bảo kiếm mà Quý Tử đeo, hy vọng có thể được Quý Tử tặng. Quý Tử biết tâm tư của vua nước Từ, trong lòng định sau khi thăm nước Tấn trở về sẽ tặng. Nhưng khi Quý Tử trở về, vua nước Từ đã chết, Quý Tử bèn mang thanh kiếm tới treo trên cây trước mộ của vua nước Từ. Chuyện này ý nói Quý Tử không quên ân tình cũ của vua nước Từ, và tác giả cũng vậy đối với Đinh Nghi.
[7] Chỉ Đinh Nghi.