04/05/2024 11:03Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi hảo liễu vào 25/12/2014 22:12
Nguyên tác
紅花綠葉總分明，
筆意描來萬鏤情。
九十韶光春未老，
滿天香氣雨初晴。
一枝易穩鷦鷯宿，
三窟何勞狡兔營。
花國文章鳴盛世，
勸君休負此平生。
Phiên âm
Hồng hoa lục diệp tổng phân minh,
Bút ý miêu lai vạn lũ tình.
Cửu thập thiều quang[1] xuân vị lão,
Mãn thiên hương khí vũ sơ tình.
Nhất chi dị ổn tiêu liêu[2] túc,
Tam quật hà lao giảo thố doanh[3].
Hoa quốc văn chương minh thịnh thế,
Khuyến quân hưu phụ thử bình sinh.Dịch nghĩa
Hoa hồng lá xanh phân biệt rõ ràng
Dưới ngòi bút viết lên được vạn nỗi tình
Ba tháng mùa xuân rực rỡ
Sau cơn mưa trời toả ngát hương thơm
Một cành cũng đủ cho chim sẻ đậu vững
Ba hang khỏi phải nhờ thỏ xảo quyệt đào hang
Nổi tiếng lừng lẫy trong làng văn
Khuyên ông đừng phụ cuộc đời nàyBản dịch của Nguyễn Hữu Vinh
Lá xanh hoa thắm thật rành rành
Nắn bút thành thơ vạn nỗi tình
Chớm nắng xuân tô màu rực rỡ
Tạnh mưa trời toả ngát hương thanh
Chim ri chọn tổ đây cành lớn
Thỏ xảo đào hang đấy ngỏ quanh
Lừng lẫy văn chương đời để tiếng
Khuyên anh đừng phụ cuộc đời mình
Lời tự: “Binh bộ ty viên ngoại lang” 兵部司員外郎 (Thơ làm trong thời kỳ làm quan chức ngoại lang ở bộ binh).
[1] Phong cảnh mùa xuân, ánh sáng đẹp đẽ rực rỡ của ba tháng mùa xuân. Câu 39 trong Truyện Kiều của Nguyễn Du: “Ngày xuân con én đưa thoi, Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.“
[2] Chim ri. Ý chỉ không màn danh lợi. Sách Trang Tử 莊子 phần Nội thiên 內篇 bài Tiêu dao du 逍遙遊 có câu: “Tiêu liêu sào ư thâm lâm, bất quá nhất chi” 鷦鷯巢於深林，不過一枝(Chim sẻ làm tổ trong rừng sâu, cũng chỉ đậu được trên một cành). Chuyện vua Nghiêu muốn nhường ngôi cho Hứa Do 許由, Hứa Do không chịu, lấy cớ Nghiêu đã trị thiên hạ thanh bình rồi. Hứa Do không muốn giành công của kẻ khác.
[3] Do câu “giảo thố tam quật” 狡兔三窟 (thỏ khôn ở hang có ba ngách), ý chỉ khôn ngoan, lo xa. Người khôn ngoan, biết lo xa, phải có mưu chước, kế hoạch rõ ràng tỉ mỉ, để phòng ngừa. Chiến Quốc sách 戰國策 có ghi Phùng Huyên 馮諼 nói với Tể tướng nước Mạnh Thường Quân 孟嘗君 rằng: “Giảo thố hữu tam quật, cẩn đắc miễn kỳ tử nhỉ, kim quân hữu nhất quật, vị đắc cao chẩm nhi ngoạ dã, thỉnh vi quân phục tạc nhị quật” 狡兔有三窟，僅得免其死耳，今君有一窟，未得高枕而臥也，請為君復鑿二窟 (Thỏ khôn ngoan ở hang có ba ngỏ ngách, có một thì khỏi chết, nay ông chỉ có một, chưa chắc nằm ngủ yên ổn được, mong ông hãy lo thêm hai ngỏ nữa).