29/03/2024 12:48Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Khải Định cửu niên xuân
啟定九年春

Tác giả: Trần Hữu Đáp - 陳有答

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi Vanachi vào 25/06/2017 16:24

 

Nguyên tác

披雲直上石門扁,
俯瞰層峰列下屏。
李主遊觀遺像在,
范公勳業故山銘。
地開陽谷先藏日,
人向岩阿使氣靈。
絕頂坐看今古事,
河山依舊自高清。

Phiên âm

Phi vân trực thướng thạch môn thiên,
Phủ khám tằng phong liệt hạ bình.
Lý chúa[1] du quan di tượng tại,
Phạm công[2] huân nghiệp cố sơn minh.
Địa khai Dương Cốc tiên tàng nhật[3],
Nhân hướng Nham A sử khí linh.
Tuyệt đỉnh toạ khan kim cổ sự,
Hà sơn y cựu tự cao thanh.

Dịch nghĩa

Đội mây lên thẳng đến cửa động hẹp,
Cúi nhìn từng từng ngọn núi bày ra ở phía dưới như bức bình phong.
Vua Lý đến chơi, nay còn để tượng ở đây,
Sự nghiệp lớn của Phạm công xưa vẫn còn được khắc ở núi.
Đất mở ra hang Dương Cốc mà nơi mặt trời mọc trước, giờ còn đây,
Người đều hướng về ngọn núi ấy, vì vậy khiến nó có linh khí.
Ở chỗ đỉnh cao nhất ngồi xem sự việc xưa nay,
Thì sông với núi vẫn như xưa tự nó cao thanh.

Bản dịch của Nguyễn Minh Tường

Cửa đá mây che dấn bước lên,
Non xanh trùng điệp ngút tầm nhìn.
Lý vương du ngoạn hình còn đó,
Phạm tể công lao chữ vẫn nguyên.
Dương Cốc bình minh nơi đất mở,
Nham A linh khí chốn nhân duyên.
Xưa nay sự thế nhìn suy ngẫm,
Sông núi thanh cao tự cổ truyền.
Bài thơ này được Nguyễn Minh Tường phát hiện vào tháng 10-2004 khi thăm động Kính Chủ ở Hải Dương. Bài thơ được khắc trực tiếp vào vách đá ở bên phải cửa động, cách mặt đất chừng hơn 3m. Năm Khải Định thứ 9 tức năm 1924. Trần Hữu Đáp bấy giờ đương làm giáo thụ Kinh Môn, tức vị quan chịu trách nhiệm về việc học của phủ này. Trong bài thơ này, ông dụng tâm sử dụng lại một số ý lấy từ bài Hành dịch đăng gia sơn của Phạm Sư Mạnh, cũng được khắc trên vách đá của động này.

Lạc khoản: “Hàn lâm kiểm thảo, Kinh Môn giáo thụ, Hà Nam, Duy Tiên, Lê Xá, Long Sơn Trần Hữu Đáp kính đề” 翰林檢討,荊門教授,河南維先黎舍龍山陳有答敬題 (Giáo thụ phủ Kinh Môn, hàn lâm kiểm thảo, quê làng Lê Xá, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam là Trần Hữu Đáp, hiệu Long Sơn kính đề).

[1] Theo sách Bắc thành địa dư chí thì đây là vua Lý Thần Tông (1128-1133).
[2] Tức Phạm Sư Mạnh.
[3] Lấy ý từ thơ Phạm Sư Mạnh trong bài Đề Hiệp Sơn Bão Phúc nham: “Vũ trụ kỳ quan Dương Cốc nhật, Giang sơn vượng khí Bạch Đằng thu” (Mặt trời chiếu vào hang Dương Cốc là cảnh lạ trong bầu trời, Khí thiêng của non sông tụ cả ở hơi thu sông Bạch Đằng).

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Trần Hữu Đáp » Khải Định cửu niên xuân