23/04/2024 20:03Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Hán
Đăng bởi Vanachi vào 25/10/2008 12:00
Nguyên tác
東城高且長，
逶迤自相屬。
回風動地起，
秋草萋已綠。
四時更變化，
歲暮一何速。
晨風懷苦心，
蟋蟀傷局促。
蕩滌放情志，
何為自結束。
燕趙多佳人，
美者顏如玉。
被服羅裳衣，
當戶理清曲。
音響一何悲，
絃急知柱促。
馳情整巾帶，
沉吟聊躑躅。
思為雙飛燕，
銜泥巢君屋。
Phiên âm
Đông thành[1] cao thả trường,
Uy dĩ tự tương thuộc.
Hồi phong động địa khởi,
Thu thảo thê[2] dĩ lục[3].
Tứ thì cánh biến hoá,
Tuế mộ nhất hà tốc.
“Thần phong[4]” hoài khổ tâm,
“Tất suất[5]” thương cục xúc.
Đãng địch phóng tình chí,
Hà vi tự kết thúc[6].
Yên Triệu[7] đa giai nhân,
Mỹ giả nhan như ngọc.
Bị phục la thường y,
Đương hộ lý “Thanh khúc[8]”.
Âm hưởng nhất hà bi,
Huyền cấp tri trụ xúc[9].
Trì tình, chỉnh cân đới[10],
Trầm ngâm liêu trịch trục.
Tư vi song phi yến,
Hàm nê sào quân ốc.Bản dịch của Điệp luyến hoa
Thành đông dài lại cao,
Quanh co nối liền nhau.
Gió lốc động đất nổi,
Thu sang cỏ úa màu.
Bốn mùa tuần hoàn mãi,
Thoáng chốc già tới mau.
“Thần phong” tâm sầu khổ,
“Tất suất” gấp gáp sao.
Tẩy sạch hết phiền não,
Câu nệ được gì đâu.
Yên Triệu nhiều giai nhân,
Người đẹp nhan như ngọc.
Trên mình khoác xiêm y,
Bên cửa, “Thanh thương khúc”.
Âm vọng sao bi ai,
Tiếng gấp, di cao trụ.
Dừng khúc, chỉnh cân đai,
Định đi còn do dự.
Ước làm đôi én bay,
Ngậm bùn cùng xây tổ.
Đây là bài thứ 12 trong Cổ thi thập cửu thủ, tả nỗi lòng của một vị du tử khi thấy cảnh vật thay đổi trước mắt mà nghĩ đến vui vẻ hưởng lạc. Tiếp theo là nghe tiếng đàn của một giai nhân đất Yên Triệu bên cửa khiến lệnh nhân cảm động và mong ước được kết thân cùng người gảy đàn.
[1] Thành phía đông Lạc Dương.
[2] Thê chỉ cỏ màu xanh tươi.
[3] Lục ở đây chỉ màu vàng xanh của cỏ úa khi mùa thu.
[4] Tên một thiên trong Thi kinh tỏ nỗi lòng nhớ người yêu của cô gái, trong đó có câu “Vị kiến quân tử, Ưu tâm khâm khâm” 未見君子，憂心欽欽 (Chưa gặp được chàng, Lòng thiếp buồn bã khôn nguôi). Thần phong nghĩa là con chim cắt.
[5] Tên một thiên trong Thi kinh tỏ cảm xúc về đời người ngắn ngủi, nên vui chơi hưởng lạc. Tất suất nghĩa là con dế.
[6] Kết thúc ở đây là bó buộc, câu nệ.
[7] Nay thuộc dải Hà Bắc, Sơn Tây. Xưa đất Yên Triệu sinh ra nhiều giai nhân, nhiều người trong đó làm ca kỹ. Giai nhân ở bài thơ này có thể là một người như vậy.
[8] Tức Thanh thương khúc 清商曲, thường dùng để tỏ nỗi ai oán.
[9] Trên dây đàn cầm sắt có trụ, có thể di chuyển để điều chỉnh âm điệu thấp cao. Trụ xúc chỉ âm điệu cao. Câu này ý nói nghe tiếng đàn gấp biết là trụ để ở nấc cao.
[10] Người gảy đàn ngưng, người nghe chợt tỉnh và chỉnh lại cân đai.