09/05/2024 20:42Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 23/03/2024 11:22
Nguyên tác
西寇南來黎北奔，
樓船不復出都門。
千年城郭蘆花岸，
八葉宮臺水月村。
旺氣悠悠牛渚窟，
悲風夜夜杜鵑魂。
抵今客思秋相接，
賓主湖頭一洒樽。
Phiên âm
Tây khấu[1] Nam lai, Lê Bắc bôn[2],
Lâu thuyền bất phục xuất đô môn.
Thiên niên thành quách lô hoa ngạn,
Bát diệp[3] cung đài thuỷ nguyệt thôn.
Vượng khí du du Ngưu chử quật[4],
Bi phong dạ dạ đỗ quyên hồn.
Để kim khách tứ thu tương tiếp,
Tân chủ hồ đầu nhất sái tôn.Dịch nghĩa
Giặc Tây Sơn từ phương Nam đến, vua Lê bỏ chạy sang đất Bắc,
Thuyền rồng không còn ra cổng Kinh thành nữa.
Thành quách nghìn năm đã là một bờ lau sậy,
Cung điện của tám đời vua Lý xưa, nay thành xóm chài.
Vượng khí man mác trong hang bãi Trâu Vàng,
Đêm đêm gió sầu thảm, gọi hồn chim cuốc cuốc.
Để nay thi tứ của khách chỉ có gió thu tiếp đón,
Trên hồ chủ khách cùng nâng chén rượu tẩy trần.Bản dịch của Đinh Tú
Sang Bắc, vua Lê chạy giặc Tây,
Thuyền rồng cửa khuyết vắng từ nay.
Ngàn năm thành quách bờ lau phủ,
Cung điện tám đời, xóm nước vây.
Vực cũ Trâu Vàng còn khí vượng,
Đêm sầu hồn cuốc gọi ai đây.
Giờ riêng ngọn gió thu chào khách,
Khách chủ bên hồ chén rượn say.
Tiêu đề có bản chép là Tây Hồ hoài cổ (Ở hồ Tây nhớ chuyện xưa).
[1] Chỉ việc quân Tây Sơn do Vũ Văn Nhậm chỉ huy ra Bắc lần thứ 2 (1787), diệt Nguyễn Hữu Chỉnh, sau đó Nguyễn Huệ lại ra giết Vũ Văn Nhậm. Sau này, triều Nguyễn diệt nhà Tây Sơn, trả thù khốc liệt những người đi theo Nguyễn Huệ, cũng như bất kỳ ai thương tiếc họ, buộc tất cả gọi Tây Sơn là giặc.
[2] Chỉ việc Lê Chiêu Thống hoảng sợ trước thế lực của Tây Sơn, bỏ chạy sang Trung Hoa cầu viện, nhà Thanh đem quân sang xâm lược nước ta.
[3] Chỉ tám đời vua nhà Lý.
[4] Chỉ bãi Kim Ngưu trong hồ Tây. Trên bản đồ Hà Nội năm 1873 còn vẽ rất rõ bãi này nổi trong hồ, khoảng đối diện với dốc Tam Đa, quận Ba Đình, Hà Nội.