Trạng nguyên, thần đồng Nguyễn Hiền

Mười ba, đỗ trạng, quả thần đồng
Thiên hạ kỳ tài, hẳn nhát ông(1)
Nhờ kiến luồn tơ, đầy trí tuệ(2)
Xem thơ đoán chữ, sẵn tinh thông(3)
Phò vua, giúp nước, dâng mưu kế
Dẹp giặc, trợ dân, lập chiến công(4)
Hai mốt tuổi xuân, sao đoản mệnh
“Thành hoàng đại đế”, đã truy phong(5)

(1)- Nguyễn Hiền, người làng Dương A, huyện Thượng Hiền, phủ Thiên Trường (Nay là xã Nam Thắng, huyện Nam Trực, Nam Định) đỗ trạng năm 13 tuổi, là trạng nguyên trẻ nhất trong lịch sử VN
(2)- Sứ giả Trung Quốc muồn thử tài người Việt nên yêu cầu luồn sợi chỉ mảnh qua ruột con ốc xoắn. Cả triều đình không ai làm được. khi tìm đến Nguyễn Hiền (mới 13 tuổi), cậu bé đã bảo các bạn trẻ đang cùng chăn trâu đọc bài thơ: “Tích tịch tình tang - Bắt con kiến càng, buộc chỉ ngang lưng - bên thì lấy giấy mà bưng - bên thì bôi mỡ, kiến mừng, kiến sang...“Nhờ đó đã luồn được sơi chỉ theo yêu cầu của sứ tầu
(3)- Lần khác, sứ đầu đưa ra bốn câu thơ: “Lưỡng nhật bình đầu nhật, - Tứ sơn điên đảo sơn, - Lưỡng vương tranh nhất quốc, - Tứ khẩu tung hoành gian” và yêu cầu giải nghĩa. Không ai hiểu và giải được Khi nhờ đến Nguyễn Hiền, cậu bé đã phân tích lối chơi chữ ở từng câu và giải ra nghĩa chung của cả bốn câu đó là chữ “ĐIỀN”. Sứ Tầu phải phục tài người dân Việt.
(4)-Giặc Chiêm Thành sang xâm lược nước ta, vua sai Nguyền Hiền cầm quân đánh giặc. Ông đã chiến thắng và được vua phong tặng chức “Đệ nhất hiển quý quan”. Về quân sự, ông cho mở võ đường luyện quân sỹ, về nông nghiệp, ông cho quai đê sông hồng, phat triên sản xuất, mùa màng bội thu
(5- Ông bị bệnh và qua đời năm 21 tuổi (1256). Nhà vua truy phong ông là “Đại vương thành hoàng” và chođổi tên huyện Thượng Hiền thành huyện Thượg Nguyên, đê tránh phạm tên huý của ông.