54.80
Ngôn ngữ: Chữ Hán
Thể thơ: Kinh thi
Thời kỳ: Chu
15 bài trả lời: 4 bản dịch, 11 thảo luận
4 người thích

Một số bài cùng tác giả

Đăng bởi Vanachi vào 31/08/2005 01:20, đã sửa 2 lần, lần cuối bởi Vanachi vào 12/05/2010 13:22

關雎 3

參差荇菜、
左右采之。
窈窕淑女、
琴瑟友之。
參差荇菜、
左右芼之。
窈窕淑女、
鍾鼓樂之。

 

Quan thư 3

Sâm si hạnh thái,
Tả hữu thể chi.
Yểu điệu thục nữ,
Cầm sắt vĩ chi.
Sâm si hạnh thái,
Tả hữu mạo chi.
Yểu điệu thục nữ,
Chung cổ lạc chi.

 

Dịch nghĩa

Rau hạnh so le không đều nhau
Phải thuận theo dòng nước sang bên tả bên hữu chọn hái lấy.
Người thục nữ u nhàn ấy,
Phải đánh đàn cầm đàn sắt mà thân ái nàng
Rau hạnh cọng dài cọng ngắn không đều nhau
Phải nấu chín mà dâng lên ở hai bên
Người thục nữ u nhàn ấy
Phải khua chuông đánh trống để mang nàng mừng vui.


Chú giải của Chu Hy:
Chương này thuộc hứng.
- thể (thái) 菜: chọn mà hái lấy.
- mạo 芼: nấu chín mà dâng lên.
- cầm 琴: cây đàn 5 hoặc 7 dây; sắt 瑟: đàn 25 dây, đều là loại đàn dây tơ, loại nhạc khí nhỏ.
- vĩ (hữu) 友: ý thân ái.
- chung 鍾: cái chuông, lại nhạc khí bằng đồng.
- cổ 鼓: cái trống, loại nhạc khí to bằng da.
- nhạo 樂: ý rất thuận hoà vui vẻ.

Chương này nói vào lúc tìm được nàng: rau hạnh cọng ngắn cọng dài không đều kia, phải chọn hái rồi nấu luộc mà dâng lên. Người thục nữ yểu điệu ấy đã cầu được rồi, phải thân ái để làm cho nàng vui, vì rằng người ấy với đức hạnh ấy trên đời không thường có vậy. Hôm nay mà cầu được nàng, thì đã được người để phối hợp với vua thành việc nội trị. Cho nên tỏ ý vui mừng tôn kính không xiết như thế vậy.

Thiên Quan thư có 3 chương, 1 chương 4 câu và 2 chương 8 câu.

Khổng tử nói rằng: “Thiên Quan thư vui mà không dâm, buồn mà không thương tâm”. Tôi cho rằng: “Lời ấy đối với thơ Quan thư này đúng với sự đoan chính của tính tình và sự điều hoà của thanh khí. Vì rằng đức hạnh như chim thư cưu, tình chí thiết đậm đà mà vẫn giữ gìn cách biệt, thì sự đoan chính về tính tình của bà Hậu phi Thái Tự hẳn đã có thể nhận thấy được một phần rồi. Đến việc thức ngủ lăn qua trở lại, đánh đàn cầm đàn sắt, khua chuông đánh trống, niềm vui buồn đã tột bực và đều không quá khuôn khổ phép tắc, thì sự đoan chính về tính tình của người làm thơ ấy lại có thể nhận thấy được cả toàn thể rồi vậy. Riêng sự điều hoà về thanh khí thì không thể nghe được. Tuy là đáng hận, nhưng học giả hãy thưởng thức nghĩa lý ở trong lời thơ ấy để bồi dưỡng tâm tính, thì cũng có thể nắm được căn bản của việc học Kinh Thi vậy.”

Khuông Hành nói rằng: “Phối hợp thành vợ chồng là mối đầu của việc phồn sinh của dân chúng, là nguồn cội của vạn phúc. Nghi lễ của hôn nhân được chính đáng thì về sau phẩm vật thoả thuận và thiên mệnh mới hoàn toàn.”

Mạnh tử đã khảo luận Kinh Thi, lấy thiên Quan thư làm đầu, ý nói rằng trên hơn hết là bực cha mẹ dân, đức hạnh của bà Hậu phi phu nhân nếu chẳng ngang bằng với trời đất, thì không lấy gì mà thờ phụng thần linh để điều hoà sự thích nghi của vạn vật. Từ đời trước trở lại, việc hưng phế của ba đời Hạ, Thương, Chu chưa có bao giờ không do ở đấy vậy.

 

Xếp theo:

Trang trong tổng số 2 trang (15 bài trả lời)
[1] [2] ›Trang sau »Trang cuối

Ảnh đại diện

Bản dịch của Tạ Quang Phát

Vắn dài rau hạnh bên sông,
Kiếm tìm mà hái theo dòng đôi bên.
Được người thục nữ chính chuyên,
Mến nàng, cầm sắt đánh lên vang dầy.
Bên sông rau hạnh vắn dài,
Đem về nấu chín mà bầy hai bên.
Được người thục nữ chính chuyên,
Để nàng vui thích, vang rền trống chuông.

Lộ tòng kim dạ bạch,
Nguyệt thị cố hương minh.
64.50
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của Tản Đà

Muốn ăn rau hạnh hái về,
Muốn cô thục nữ nay về cùng ta.
Tiếng chuông tiếng trống vui hòa,
Tiếng cầm tiếng sắt mặn mà yêu đương.

Lộ tòng kim dạ bạch,
Nguyệt thị cố hương minh.
33.67
Trả lời
Ảnh đại diện

Về cách phiên âm

Theo tôi được biết, chữ "lạc" trong câu cuối, các cụ nhà ta đọc âm cổ hơn là "nhạo": Chung cổ nhạo chi. Cách đọc này cũng thể hiện trong câu: Trí giả nhạo thuỷ, nhân giả nhạo sơn.
Mong ban quản trị xem xét.

Du ư nghệ
24.50
Trả lời
Ảnh đại diện

Tôi cố tìm hiểu thêm các nơi thì chỗ này cũng rất lung tung, mỗi nơi đọc 1 kiểu, cả 3 âm yue (nhạc), le (lạc), yao (nhạo) đều có cả, nhưng có một giải thích ở đây tôi cho rằng hợp lý hơn cả: http://www.wretch.cc/blog/m9513165/22669885
Đại loại ở đây giải thích căn cứ theo "Mao thi chính nghĩa" chú thì 樂 hiệp vận với 芼 ở trên nên có âm "nhạo" (có điều do tiếng Trung hiện đại không còn giữ được các âm cũ nên họ tìm hiểu hơi lòng vòng về việc hiệp vận), tuy nhiên đây cũng chỉ là 1 bài viết trên blog.
Tạm thời tôi sẽ sửa thành âm "nhạo", nếu có ý kiến nào xác đáng hơn xin thảo luận thêm.

Lộ tòng kim dạ bạch,
Nguyệt thị cố hương minh.
15.00
Trả lời
Ảnh đại diện

chữ 芼

Chữ này trong phần chú thích được viết là "nấu chín mà dâng lên" nhưng trong từ điển Thiểu Chửu cũng như tra các nguồn khác thì đều chỉ mang nghĩa là lựa chọn. Ví dụ như: 芼(mào),毛传:“择也。”
Tôi băn khoăn không rõ nghĩa "nấu chín mà dâng lên" được lấy từ đâu, làm cơ sở cho Tạ Quang Phát dịch như trên.
Mong Ban quản trị xem xét.

Du ư nghệ
23.00
Trả lời
Ảnh đại diện

@U Cốc: trong từ điển này có mấy chỗ chú ý: http://www.zdic.net/zd/zi/ZdicE8Zdic8AZdicBC.htm
- ở tab thứ 3 (康熙字典) có 1 nghĩa là "lấy rau nấu với thịt làm canh" 音媢。用菜雜肉爲羹也
- tuy nhiên ở tab đầu tiên lại dẫn câu này với nghĩa "nhổ lấy" 扫取,拔:“参差荇菜,左右~之”。

Nhưng Mao truyện đã chú là 择也 không rõ vì đâu TQP dịch như vậy.
Tôi cũng xem lại chữ 樂, Trịnh Huyền chú là 樂音洛. Tôi attach đoạn chú liên quan tới mấy câu này:
http://i927.photobucket.com/albums/ad111/d_t_kien/Thivien/1.jpg

Lộ tòng kim dạ bạch,
Nguyệt thị cố hương minh.
Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Về chữ Mạo

Theo tôi, Khang Hi tự điển đã viết rõ như thế, đồng thời, ví dụ lấy ra lại trùng hợp vào đây, vậy thì nên sửa lại chú thích và nên chỉnh lại các bản dịch.

Du ư nghệ
Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Nhưng cái tab đầu tiên của nó không phải Khang Hy tự điển, mà thực ra không biết nó căn cứ vào từ điển nào luôn :D
Để lát tôi sẽ sửa chú thích, còn bản dịch thì không dám sửa.

Lộ tòng kim dạ bạch,
Nguyệt thị cố hương minh.
15.00
Trả lời
Ảnh đại diện

Về chữ "lạc"/"nhạo"

Vấn đề "l"/"nh", "ac"/"o", thuộc về phạm trù ngữ âm lịch sử, ở đây là ngữ âm thời Tần, Hán. Tôi là người ngoại ngạch, không nói thêm được gì nhiều, chỉ biết và nêu lên vấn đề được đến như thế. Để giải quyết cho rốt ráo, cần hỏi đến các chuyên gia.
Còn riêng về vần, thì bài này gieo vần giữa "mạo", "nhạo" thì đều đã rõ; ở bài trước cũng có trường hợp "phục"/"bặc", đều thuộc lĩnh vực của ngôn ngữ học cả.

Du ư nghệ
Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

chữ "mạo"

Nhân tìm hiểu về chữ "mạo", tôi tìm được bài viết này: http://www.vienvanhoc.org...ader/?id=127&menu=108
Có lẽ, từ trước, nhà Nho nước ta đã có cách hiểu là "hái nấu" rồi chăng?
Nhưng, dẫu sao, chúng ta cũng nên dựa vào các sách vở chú thích chính thống.

Du ư nghệ
Chưa có đánh giá nào
Trả lời

Trang trong tổng số 2 trang (15 bài trả lời)
[1] [2] ›Trang sau »Trang cuối